Εν όψει των γεγονότων που ζούμε, θεώρησα καλό να γράψω δυο λόγια για τον ναό που είναι έμβλημα του χριστιανισμού και του ελληνισμού, την Αγία Σοφία. Ότι αναφέρω είναι παρμένα από έγκριτους ιστορικούς και συγγραφείς.
Σύμφωνα με τον Μητροπολίτη Ηλιουπόλεως και Θείρων Γεννάδιο (1883-1956) ο ναός της Αγίας Σοφίας, έγινε καθεδρικός από της αρχιερατείας του αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου. Ο ναός μέχρι να φτάσει στη σημερινή του μορφή κάηκε αρκετές φορές. Κάηκε κατά το 381 μ.Χ., και μετά από 2 χρόνια στεγάστηκε ξανά από τον Μέγα Θεοδόσιο. Επί αρχιερατείας του αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου το 404 μ.Χ. κάηκε ξανά. Το 415 μ.Χ. οικοδομήθηκε ξανά από τον αυτοκράτορα Θεοδόσιο τον Β΄. Κάηκε ξανά το 532 μ.Χ. και ξανακτίσθηκε το 537 μ.Χ. (εγκαίνια). Η Αγία Σοφία έγινε ο κατεξοχήν ναός του κέντρου, ο καθεδρικός, η «Μεγάλη Εκκλησία» (Βλ. Συνεχισταί Θεοφάνους, εκδ. Βόννης, σ. 195).
Ο Cobefis γράφει ότι «Τον πέμπτον χρόνον της βασιλείας του Ιουστινιανού του μεγάλου, μετά το γενέσθαι την σφαγήν εν τω νηπτικώ…ενέπνευσε ο Πανάγαθος Θεός και φιλάνθρωπος εις την διάνοιαν αυτόν το οικοδομήσαι νεών, οίος ου εκτίσθη από του Αδάμ» (Το ίδιο αναφέρει και ο κώδικας της Μονής Καρακάλου). Ο ναός της Αγίας Σοφίας απογυμνώθηκε κατά τις 2 αλώσεις (1204 μ.Χ. και 1453 μ.Χ) από τον εσωτερικό του διάκοσμο. Οι περισσότερες ψηφιδωτές εικόνες και παραστάσεις σκεπάστηκαν με ασβέστη. Οι παραστάσεις αυτές αποκαλύφθηκαν επί Σουλτάνου Μετζήτ μέσω των W. Sulzenberg και Fossati (Βλ. W. Sulzenberg, “Altchcristliche Baudenkmale von Konstantinopel”, Berlin, 1854. Fossati, “Aya Sofia Constantinople”, Londres 1852), του Αμερικανού Th. Whitemore και του P. Underwood. Το κτίριο της Αγίας Σοφίας στο σύνολό του δείχνει την απαράμιλλη λαμπρότητά του και την μεγαλοφυή έμπνευση του Ιουστινιανού επειδή, σε πολλά σπουδαία έργα του διάλεγε ικανότατους βοηθούς τον Ισίδωρο και τον Ανθέμιο.
Ο ιστορικός Προκόπιος (500-565 μ.Χ) κάνει ιδιαίτερο λόγο για το φωτόλουστο του κτιρίου. Προχωρώντας εμπνέεται από μια υπερκόσμια και υπερφυσική ιδέα, ότι εκείνο το βαρύ κτίριο δεν στέκεται πάνω στα θεμέλια της γης, αλλά μάλλον είναι κρεμασμένο από τον ουρανό. Για τον ναό αυτό ο Ιουστινιανός δαπάνησε χωρίς φειδώ πολλά χρήματα. Τον ναό αυτό σύμφωνα με τον Προκόπιο τον έκτισε η «πονουμένη διάνοια και η άλλη της ψυχής αρετή» (Βλ. Προκόπιος, εκδ. Βόννης Γ΄, σσ. 174-175) του Ιουστινιανού. Ο ναός της Αγίας Σοφίας άρχισε να οικοδομείται στις 23/2/532 μ.Χ. και τελείωσε τον Δεκέμβριο του 537 μ.Χ. Τα θυρανοίξια (εγκαίνια) του ναού γιορτάστηκαν στις 27/12/532 μ.Χ. Το 558 μ.Χ. ο μεγάλος τρούλος του ναού υπέστη ρήγματα ως αποτέλεσμα διαφόρων σεισμών. Ο τρούλος έπεσε στις 7/5/558 μ.Χ.. θρυμματίζοντας την Αγία Τράπεζα και ιδιαίτερα το κιβώριο που ήταν πάνω από αυτή και τον άμβωνα. Ο Ιουστινιανός προέβη σε ανοικοδόμηση των κατεστραμμένων τμημάτων του ναού μέσα σε 5 χρόνια. Πρόφθασε να τελειώσει και τα δεύτερα εγκαίνια του ναού την παραμονή των Χριστουγέννων του 563 μ.Χ. Αργότερα ο ναός αυτός υπέστη και άλλες βλάβες είτε λόγω του πανδαμάτορα χρόνου, είτε λόγω θεομηνιών (σεισμοί, θύελλες). Στην Αγία Σοφία ίσως συγκλήθηκε η Έβδομη Οικουμενική Σύνοδος.
Το 867 μ.Χ, επί του Βασιλείου του Μακεδόνος, προκλήθηκαν νέα ρήγματα. Επί Βασιλείου Β΄ κτίσθηκαν ξανά η αψίδα του ναού που είχε υποστεί ρήγματα, όσο και το ημιθόλιο που είχε πέσει, δαπανώντας «χρυσίου κεντηναρίων δέκα» (Λέων ο διάκονος, ιστορία, βιβλίο Ι, 10). Το κεντηνάριο ήταν μονάδα βάρους στα ρωμαϊκά και βυζαντινά χρόνια η οποία ισοδυναμούσε με 100 λίτρες χρυσού. Κάθε λίτρα είχε 323-326 γραμμάρια χρυσού.
Η Αγία Σοφία είχε υποστεί πολλές βλάβες από τους Λατίνους. Για αυτό όταν ο Μιχαήλ Παλαιολόγος κατέλαβε ξανά την Κωνσταντινούπολη, έκανε πολλές επισκευές στον ναό αυτό. Κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Ανδρονίκου Β΄ (1282-1328 μ.Χ), ο ναός είχε υποστεί καθίζηση, όπως φαίνεται αυτό και σήμερα, ιδίως προς το μέρος του σολέα. Ο Ανδρόνικος Β΄, σύμφωνα με τις συστάσεις των αρχιτεκτόνων της εποχής του, διέταξε να κατασκευαστούν ερείσματα (πυραμίδες)-τα οποία σώζονται και σήμερα-με τα οποία αποσοβήθηκε ο κίνδυνος της κατάρρευσης αυτού του ιστορικού ναού (βλ. Νικηφόρος Γρηγοράς, εκδ. Βόννης Α., σ. 273). Μεγαλύτερη βλάβη υπέστη ο ναός κατά το 1345 μ.Χ. (Βλ. Γενναδίου Μητροπολίτου Ηλιουπόλεως και Θείρων, Ιστορία του Οικουμενικού Πατριαρχείου, εκδ. οίκος αφών Κυριακίδη, τ. Α΄, Θεσσαλονίκη, σσ. 415-417).
Η Αγία Σοφία είναι το κόσμημα της χριστιανωσύνης για την οποία ξοδεύτηκαν πακτωλός χρημάτων από τους Βυζαντινούς αυτοκράτορες. Το κόσμημα αυτό είναι παγκόσμιας ακτινοβολίας και δεν επιτρέπεται να μετατραπεί σε ευκτήριο οίκο μιας ψεύτικης θρησκείας. Είναι χριστιανικός ναός και ως τέτοιος πρέπει να παραμείνει.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου