από Τάσος Τασιούλας
Γιατί η απλή αναλογική άνοιξε ορέξεις και όλοι θέλουν να γίνουν δήμαρχοι; Θεμιτές φιλοδοξίες, προμελετημένες κινήσεις για το αλισβερίσι της διοίκησης
Μια από τις πρώτες επιπτώσεις της απλής αναλογικής στην αυτοδιοίκηση, προτού ακόμη μπούμε σε προεκλογική περίοδο, έχει προκύψει. Η πολυδιάσπαση των παρατάξεων, τα πολλά νέα σχήματα, οι δεκάδες υποψήφιοι σε κάθε δήμο, ακόμη και τα φαινόμενα αμετροέπειας είναι μπροστά μας. Οι ορέξεις άνοιξαν και οι μνηστήρες αποδείχτηκαν πολλαπλάσιοι από όσους περιμέναμε.
Αν ο πολύς χρόνος (εννέα μήνες) μέχρι τις εκλογές είναι ικανός να περιορίσει αυτό το μπάχαλο με τις απίστευτα πολλές υποψηφιότητες σε κάθε δήμο πια, είναι κάτι που θα πρέπει να περιμένουμε για να το δούμε μέχρι και ένα μήνα πριν το Μάιο του 2019. Νωρίτερα θα διαπιστώσουμε αν όλες οι πιθανές υποψηφιότητες θα καταλήξουν σε αυτόνομα ψηφοδέλτια ή θα επιτευχθούν συμφωνίες στην άτυπη προεκλογική περίοδο, ώστε στην τυπική να φτάσουμε σε ένα νορμάλ αριθμό παρατάξεων ανά δήμο και να μην μπούμε στις κάλπες κουβαλώντας καθένας μας από ένα τόμο ψηφοδέλτια. Δεν μπορώ όμως να παραβλέψω ότι έγινε ήδη εμφανής η νοοτροπία που διακρίνει την ελληνική κοινωνία -και στις εκλογές- ότι όλοι μας πιστεύουμε πως μπορούμε να είμαστε πρόεδροι, πρωθυπουργοί, δήμαρχοι... Ή μήπως όχι; Πάντως, οι υποψήφιοι για τους 14 δήμους της Θεσσαλονίκης ξαφνικά προέκυψαν πολλαπλάσιοι του 2014. Τυχαίο;
Ορισμένοι ίσως πραγματικά να πιστεύουν ότι μπορούν να γίνουν δήμαρχοι, παρά το γεγονός ότι η δυναμική τους είναι εμφανώς χαμηλότερη από εκείνη ενός δημάρχου στις προηγούμενες εκλογικές αναμετρήσεις. Θέλετε να το πείτε μωροφιλοδοξία, θέλετε να το χαρακτηρίσετε αμετροέπεια, θέλετε να τους αποκαλέσετε υπερφίαλους; Δικό σας θέμα. Μερικές φορές, από όσο μου επιτρέπει η εμπειρία μου και η συναναστροφή μου (επαγγελματικά) με αυτούς τους ανθρώπους, δεν είναι τίποτα περισσότερο από πίστη στον εαυτό τους, στις δυνάμεις τους, και όραμα (και διάθεση) να πετύχουν κάτι καλύτερο για την πόλη τους. Μην την αποκλείετε αυτή την πλευρά. Μπορεί σε κάποιους να φαντάζει πολύ αθώα για να είναι αληθινή, όμως υπάρχει. Και υπάρχουν και εκείνοι που πραγματικά πιστεύουν ότι μπορούν να είναι πρώτοι στην εκλογική διαδικασία (παρότι ξεκινούν πολύ χαμηλότερα για την κοινή γνώμη), εκμεταλλευόμενοι το ρευστό πολιτικό σκηνικό, την απέχθεια των πολιτών για τα κόμματα και βρίσκοντας παράθυρο ευκαιρίας για να αναλάβουν τις τύχες ενός δήμου, με στόχο να υλοποιήσουν το δικό τους σχέδιο. Θεωρούν βάσει επιχειρημάτων και στοιχείων ότι είναι καλύτεροι και έχουν πιθανότητες συγκριτικά με τους αντιπάλους τους (ή πιθανότητες ανατροπής των σημερινών δεδομένων), έστω κι αν εκείνοι έχουν κομματικές στηρίξεις ή θεωρούνται τα φαβορί. Θεμιτό, ειδικά όταν έχουν σχέδιο και το καταθέτουν στους πολίτες, ζητώντας τη στήριξή τους γι' αυτό.
Πάμε στους υπόλοιπους, που είναι και οι περισσότεροι. Γιατί κάποιος να είναι υποψήφιος για δήμαρχος, όταν γνωρίζει πολύ καλά ότι δεν πρόκειται να εκλεγεί δήμαρχος; Και σε αυτή την περίπτωση υπάρχει ένας διακριτός διαχωρισμός. Υπάρχουν εκείνοι που πιστεύουν ότι με μια δημοτική παράταξη μπορούν να έχουν ουσιαστικό λόγο στα ζητήματα της τοπικής κοινωνίας και μέσα από την παρουσία τους στο δημοτικό συμβούλιο να κάνουν ουσιαστικές παρεμβάσεις. Αυτό είναι το υγιές κομμάτι των υποψηφιοτήτων. Μάλιστα, η απλή αναλογική σε αυτή την περίπτωση μπορεί να προσφέρει και θέσεις διοίκησης σε μια παράταξη της αντιπολίτευσης και άρα εφαρμογής πολιτικών, ωφέλιμων για την τοπική κοινωνία και το δήμο.
Υπάρχει όμως και το κομμάτι της συναλλαγής. Υπάρχουν πολλοί υποψήφιοι, που επιδιώκουν το αλισβερίσι και η απλή αναλογική τούς το προσφέρει στο πιάτο. Είναι εκείνοι που διασπούν παρατάξεις, επιδιώκοντας τις μη ισχυρές διοικήσεις, ακριβώς για να έχουν στο χέρι τον πρώτο σε ψήφους και να τον ελέγχουν, όχι για λόγους αντιπολίτευσης και διαφάνειας – χρηστής διοίκησης, αλλά για ιδιοτελείς σκοπούς.
Εδώ η απλή αναλογική έχει κάνει το θαύμα της. Αντί να ενισχύσει τη δημοκρατία, τη ναρκοθετεί. Διότι εισάγει τη δυνατότητα της συναλλαγής. Δεν είμαστε κόσμος αγγελικά πλασμένος και δεν είναι λίγοι εκείνοι που δε δίνουν δεκάρα τσακιστή για το καλό του τόπου, παρά μόνο για το προσωπικό τους όφελος και την εξυπηρέτηση πολύ συγκεκριμένων συμφερόντων.
Ποια είναι η διαφορά σε σχέση με το προηγούμενο εκλογικό σύστημα; Μα η δυνατότητα εκλογής από τη μια και η αδυναμία αυτοδυναμίας από την άλλη. Με το προηγούμενο σύστημα είναι αλήθεια ότι υπήρχε η δυνατότητα ανεξέλεγκτων διοικήσεων. Η πλειοψηφία της διοίκησης ενός δήμου δεν έδινε περιθώρια ουσιαστικής αντίδρασης ακόμη και σε «παραφωνίες» της διοίκησης. Έτσι, η αντιπολίτευση εμφανιζόταν σε πολλές περιπτώσεις ανίσχυρη και η διοίκηση το απόλυτο αφεντικό στο δήμο, που κάνει ό,τι γουστάρει και δε δίνει λογαριασμό σε κανέναν. Προφανώς και δεν είναι κάτι τέτοιο το επιθυμητό, ούτε δημοκρατικό. Προφανώς και έπρεπε να διορθωθεί για να μην έχουμε φαινόμενα αλαζονείας και παράλογων αποφάσεων. Αν και οι νόμοι περιόριζαν και προστάτευαν από ακόμη χειρότερα φαινόμενα αδιαφάνειας και ρεμούλας ως ένα βαθμό, αυτά διαχρονικά δεν έλειψαν... Το ίδιο σύστημα αποδείχτηκε ότι δε στερούσε τον πλουραλισμό και την πολυφωνία από τα συλλογικά όργανα του δήμου. Όταν μπορεί να εκφράζεται αναλογικά το 3% του εκλογικού σώματος δεν το λες και μειωμένη αντιπροσωπευτικότητα...
Το νέο σύστημα είναι πιθανό να δώσει βήμα σε ακόμη περισσότερες φωνές. Θετικό, όμως δεν είναι αυτό το μείζον. Η δημοκρατία δε στηρίζεται μόνο στην πολυφωνία... Υπάρχει η εισαγωγή της συναλλαγής, αν ένας δήμος θέλει πλέον να αποκτήσει διοίκηση. Με το νέο σύστημα, οι διοικήσεις δε θα προκύψουν από προγραμματικές συμφωνίες (δηλαδή κοινή κάθοδο παρατάξεων στις εκλογές), αλλά από μετεκλογικά παζάρια. Αυτό ακριβώς εκμεταλλεύονται σήμερα πολλοί υποψήφιοι για να κατέλθουν αυτόνομοι στις εκλογές, όπου μπορούν να αποσπάσουν ικανοποιητικά ποσοστά (και έναν ικανό αριθμό εδρών), τα οποία με τη σειρά τους είναι απαραίτητα στον πρώτο συνδυασμό, προκειμένου να διοικήσει. Έτσι, ακόμη και ορισμένοι οι οποίοι χωρίς διασφαλισμένη θέση σε μια διοίκηση δε θα έδιναν δεκάρα για τα τοπικά κοινά και την αυτοδιοίκηση, πλέον σκέφτονται να είναι υποψήφιοι δήμαρχοι, ώστε μετά την πρώτη Κυριακή των εκλογών να πατήσουν δια της πλαγίας οδού πόδι στη διοίκηση του δήμου και να έχουν μάλιστα σε όλη τη διάρκεια της τετραετίας σε καθεστώς ομηρίας τον όποιο δήμαρχο. Η επισφαλής πλειοψηφία είναι το όχημα για κάθε είδους... εκβιασμό.
Αυτό συμβαίνει με τις δημοτικές παρατάξεις, που κυρίως προέρχονται από τα μεγάλα κόμματα. Στο ΠΑΣΟΚ έχουν εμπειρία, καθώς βίωσαν τη βίαιη κατάρρευση των ποσοστών του κόμματος, η αντανάκλαση της οποίας στις δημοτικές εκλογές ήταν η πολυδιάσπαση παρατάξεων, με στελέχη προερχόμενα από το κόμμα και τελικά την απώλεια πολλών δήμων. Κάτι ανάλογο πιθανώς θα βιώσει με την απλή αναλογική και η ΝΔ, που είναι η ανερχόμενη εκλογική δύναμη και ήδη έχει στελέχη της στην ηγεσία των περισσότερων δήμων. Οι φιλοδοξίες είναι πολλές και η απλή αναλογική δεν τις περιορίζει (με την έννοια του εξορθολογισμού), αλλά τις ενισχύει. Δίνει τη δυνατότητα σε ένα αλισβερίσι προμελετημένο, ακόμη και σε έναν ωμό εκβιασμό (που εντός της τετραετίας μπορεί να εξελιχθεί σε ακόμη χειρότερες καταστάσεις) και καθόλου δημοκρατικό, διαφανές και ωφέλιμο για τον τόπο. Ενισχύει τους κυνηγούς της καρέκλας και τις αλαζονικές τάσεις ή ακόμη χειρότερα σε ορισμένες περιπτώσεις συμφέροντα παρεών και ομάδων, αλλότρια του συλλογικού συμφέροντος.
Το έργο των πολιτών στις επόμενες δημοτικές εκλογές θα είναι πολύ δύσκολο και η απόφαση στην κάλπη ενδεχομένως να είναι πολύ πιο σημαντική από κάθε άλλη φορά. Κινδυνεύουν με την ψήφο τους να νομιμοποιήσουν συμπεριφορές πρωτόγνωρες για την τοπική κοινωνία, που μπορεί να φτάσουν και στα όρια της νομιμότητας. Μπορεί να ενισχύσουν συμφέροντα εν αγνοία τους και να στερήσουν τη δυνατότητα να διοικηθεί ο δήμος τους με διαφάνεια, με σύνεση, με συγκεκριμένο πρόγραμμα. Κινδυνεύουν να αποφασίσουν να μη γίνει κανένα σοβαρό έργο και να μη λαμβάνονται αποφάσεις για σοβαρότατα ζητήματα της καθημερινότητάς τους και για τη λειτουργία του δήμου τους. Να χαθούν τέσσερα χρόνια για τον τόπο τους και για τους ίδιους, με μια ιδιότυπη ακυβερνησία.
Όμως την ευθύνη για το όποιο μπάχαλο ακολουθήσει τις πρώτες αυτοδιοικητικές εκλογές με το σύστημα της απλής αναλογικής δεν θα τη φέρει ο ψηφοφόρος, αλλά οι εμπνευστές αυτής της επικίνδυνης ιστορίας, που δε δίνουν καν τη διέξοδο των επαναληπτικών εκλογών σε περίπτωση που δεν υπάρξει μετεκλογική συμφωνία ανάμεσα στις παρατάξεις, εγκλωβίζοντας έτσι τους πάντες σε αυτό το αποκρουστικό αλισβερίσι. Εφαρμόζοντας μια «μπασταρδεμένη» απλή αναλογική.
Εύχομαι οι φόβοι, που εκφράζονται από τους περισσότερους αυτοδιοικητικούς, να αποδειχτούν απλώς ανεδαφικές φοβίες και να μην ψάχνουμε αυτά τα τέσσερα χρόνια για τη χαμένη αυτοδιοίκηση...
voria
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου