Είτε Ερντογάν είτε Κιλιτσντάρογλου κερδίσει κανείς Έλληνας ας μη σπεύσει να πανηγυρίσει

 Γράφει ο Σάββας Ιακωβίδης

Ερντογάν και Κιλιτσντάρογλου δεν έχουν δώσει καμία ένδειξη ότι η επιθετική και κατακτητική πολιτική τους εναντίον της Ελλάδος και της Κύπρου θα λειτουργήσει, επιτέλους, στο πλαίσιο του Διεθνούς Δικαίου και των κανόνων λειτουργίας των διεθνών και διακρατικών σχέσεων. Η τουρκική πολιτική είναι αταλάντευτη. Δεν μεταβάλλεται και δεν αντιμετωπίζεται με ευσεβείς πόθους και φρούδες προσδοκίες

Η Τουρκία οδεύει σήμερα στις κάλπες εν μέσω ακραίας πόλωσης, επεισοδίων και φόβων για αιματηρές συγκρούσεις. Η προεκλογική εκστρατεία σημαδεύτηκε ήδη από σκληρή και υβριστική ρητορική, κυρίως εκ μέρους του προέδρου Ερντογάν. Πρόκειται για καθοριστικές για την Τουρκία – και τη Δύση, την Ελλάδα-Κύπρο – εκλογές. Οι δύο κύριοι αντίπαλοι, ο Ταγίπ Ερντογάν, ηγέτης του ΑΚΡ και ο Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, υποψήφιος έξι κομμάτων της αντιπολίτευσης, θεωρητικά αντιπροσωπεύουν δύο διαφορετικές τάσεις.

Ο Ερντογάν έχει τρία ινδάλματα: Τον Χίτλερ, τον απαγχονισθέντα Ατνάν Μεντερές και τον ισλαμιστή Νετσμετίν Ερμπακάν. Ερντογάν και Μεντερές είναι βίοι παράλληλοι και εκπληκτικά όμοιοι! Τη δεκαετία του 1950, Πρωθυπουργός της Τουρκίας ήταν ο Ατνάν Μεντερές. Όπως ιστορεί ο ακαδημαϊκός, Σπύρος Βρυώνης, στο μνημειώδες έργο του: «Ο μηχανισμός της καταστροφής. Το τουρκικό πογκρόμ της 6ης-7ης Σεπτεμβρίου 1955 και ο αφανισμός της ελληνικής κοινότητας της Κων/πολης» (εκδόσεις Εστία, 2007, σελ. 610-617):

«Από το 1954, ο Μεντερές αποδύθηκε σε μια προσπάθεια συνεχούς διαστρέβλωσης του Συντάγματος της Τουρκίας και επέβαλε σταδιακά την αυταρχική επιρροή του στην Τουρκική Εθνοσυνέλευση. Στις πόλεις και στις επαρχίες όλοι οι γραφειοκράτες και οι εκλεγμένοι αξιωματούχοι όφειλαν να υποταχθούν στα τοπικά συμβούλια και στους ηγέτες του Δημοκρατικού Κόμματος. Με παρόμοιο τρόπο, ο Μεντερές πήρε στα χέρια του τον έλεγχο της ασφάλειας και της τοπικής αστυνομίας, όπως, επίσης, και των εργατικών σωματείων. Το κρατικό ραδιόφωνο είχε γίνει πολιτικό μονοπώλιο του κυβερνώντος κόμματος, ενώ νέοι νόμοι τέθηκαν σε ισχύ προκειμένου να χειραγωγηθεί το μεγαλύτερο μέρος του τουρκικού Τύπου.

»Με τη μεγάλη πλειοψηφία του στην Εθνοσυνέλευση (προϊόν του δικού του εκλογικού νόμου), ο Μεντερές συνέθλιψε το κόμμα του Ινονού. Ταυτόχρονα η διαφθορά της κυβέρνησης Μεντερές είχε γίνει καθημερινότητα (…). Όλα αυτά τα μέτρα δημιούργησαν, στην ουσία, έναν δικτάτορα, ο οποίος επέβαλε τις επιθυμίες του και προστάτεψε τον εαυτό του με νόμους σε μία Βουλή στην οποία κυριαρχούσε το κόμμα του. Ως τα τέλη του 1954, η οικονομική πολιτική του Μεντερές είχε αποτύχει». Αντιπαραβάλετε, τώρα, τον Ερντογάν προς τον Μεντερές, ο οποίος απαγχονίστηκε στις 17/9/1961, μετά το πραξικόπημα της χούντας, στις 27/5/1960, υπό τον στρατηγό Τζεμάλ Γκιουρσέλ.

Από την ανάληψη της εξουσίας, το 2003, ο Ερντογάν εφαρμόζει συστηματικά και μεθοδικά τακτικές πόλωσης και διαίρεσης με κύριο θύμα την αντιπολίτευση. Προβάλλει τον εαυτό του και τους υποστηρικτές του ως υπερασπιστές του απλού λαού και του έθνους, έναντι των εγχώριων εχθρών ή των δυτικών χωρών. Όσοι δεν τον στηρίζουν χαρακτηρίζονται εχθροί, τρομοκράτες ή συνεργοί τρομοκρατών. Μετά το περίεργο «πραξικόπημα» του Ιουλίου 2016, εκατοντάδες χιλιάδες πολίτες, στρατιωτικοί, ακαδημαϊκοί, δημ. υπάλληλοι, φοιτητές, διανοούμενοι, εκδιώχθηκαν ή σαπίζουν στις φυλακές.

Όπως σημειώνει ο γνωστός Τούρκος αναλυτής, Soner Cagaptay, (Foreign Affairs, ελληνική έκδοση, 5/5/2023), ο Ερντογάν πέτυχε ώστε «φιλοερντογανικές επιχειρήσεις να ελέγχουν, πλέον, σχεδόν το 90% των τουρκικών Μέσων Ενημέρωσης. Πήρε μέτρα για την ανελέητη καταστολή βασικών ακτιβιστών της κοινωνίας των πολιτών και πολιτικών της αντιπολίτευσης, από τον φιλάνθρωπο και οργανωτή της κοινωνίας των πολιτών, Οσμάν Καβάλα, έως τον Σελαχατίν Ντεμιρτάς, πρώην πρόεδρο του φιλοκουρδικού-φιλελεύθερου Δημοκρατικού Κόμματος των Λαών. Η τουρκική οικονομία βρίσκεται σε παρατεταμένη κρίση. Το τουρκικό νόμισμα έχει χάσει πάνω από το 450% της αξίας του τα τελευταία πέντε χρόνια και ο πληθωρισμός έχει ανέβει σταθερά, πλησιάζοντας το 100%».

Όπως παρατηρεί ο Soner Cagaptay, ο Ερντογάν «αλλάζοντας το Σύνταγμα σε μια εκτελεστικού τύπου προεδρία, ουσιαστικά αυτοχαρακτηρίστηκε ως ο νέος σουλτάνος της Τουρκίας, και έγινε αρχηγός του κράτους, αρχηγός της κυβέρνησης, αρχηγός του κυβερνώντος κόμματος, αρχηγός της εθνικής αστυνομίας, και αρχηγός του στρατού. Κατ’ αυτήν την διαδικασία, ανέλαβε επίσης πιο άμεσο έλεγχο της οικονομίας, και η Κεντρική Τράπεζα έχασε την ανεξαρτησία της, κάνοντας τους ξένους επενδυτές επιφυλακτικούς». Πλήρης αντιγραφή, επί το… επιστημονικότερον, της πολιτικής και πρακτικής του ινδάλματός του, Μεντερές! Στον αντίποδα του Ερντογάν, ο Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, Αλεβίτης, με ρίζες κουρδικές και αρμένικες, επιδίωξε να εμφανίσει ένα διαφορετικό, πιο συναινετικό και συνενωτικό πρόσωπο. Αποκαλείται «ο Γκάντι της Τουρκίας». Τι υπόσχεται ως υποψήφιος της «Συμμαχίας του Έθνους» έξι ετερόκλητων κομμάτων;

Ο Κιλιτσντάρογλου υποσχέθηκε να τερματίσει τη μονοκρατορία Ερντογάν, να επαναφέρει και να ενισχύσει τους δημοκρατικούς κανόνες και τις ελευθερίες και να αποκαταστήσει το κράτος δικαίου. Υπόσχεται επίσης να αλλάξει την «ψυχρά συναλλακτική εξωτερική πολιτική του Ερντογάν». Όπως υποστηρίζουν Τούρκοι, Αμερικανοί και Ευρωπαίοι αναλυτές, η Άγκυρα αναμένεται ότι θα ευθυγραμμιστεί στενότερα με την Ατλαντική Συμμαχία, ιδίως με την Ευρώπη και θα εγκρίνει το αίτημα της Σουηδίας για ένταξη στο ΝΑΤΟ. Ο Κιλιτσντάρογλου υποσχέθηκε να επιστρέψει στην οικονομική ορθοδοξία και να επαναφέρει την ανεξαρτησία της Κεντρικής Τράπεζας. Ο στόχος είναι να επανέλθει η εμπιστοσύνη ξένων επενδυτών.

Υπάρχει κι ένας σημαντικός αστάθμητος παράγοντας που, ενδέχεται, να κλίνει την πλάστιγγα των εκλογών: Είναι οι Κούρδοι και τι θα γίνει μετά τις εκλογές. Ένας ηττημένος Ερντογάν θα αποδεχτεί την ήττα ή θα συμπεριφερθεί ως άλλος… Τραμπ; Ένας νικητής Κιλιτσντάρογλου θα σεβαστεί και θα εφαρμόσει όσα εξαγγέλλει; Εκπρόσωπος του, σε δηλώσεις στο Middle East Eye (21/4/2023), υποστήριξε πως αν εκλεγεί, «η εξωτερική πολιτική του θα βασίζεται στη μη παρέμβαση στις εσωτερικές υποθέσεις των γειτόνων, στην αμερόληπτη εξωτερική πολιτική και στην τήρηση των διεθνών κανόνων».

Προεκλογικές υποσχέσεις, οι οποίες πόρρω απέχουν από την πραγματικότητα, ιδιαίτερα όσον αφορά τα ελληνοτουρκικά και το Κυπριακό. Ερντογάν και Κιλιτσντάρογλου δεν έχουν δώσει καμία ένδειξη ότι η επιθετική και κατακτητική πολιτική τους εναντίον της Ελλάδος και της Κύπρου θα λειτουργήσει, επιτέλους, στο πλαίσιο του Διεθνούς Δικαίου και των κανόνων λειτουργίας των διεθνών και διακρατικών σχέσεων.

Δεν αποκλείεται ο Ερντογάν να επανεκλεγεί, με νοθεία, με βία ή χάρη στις συνταγματικές και άλλες θεσμικές εκτροπές που έχει επιφέρει. Αν ηττηθεί, ίσως να έχει και αυτός την ίδια μοίρα με το ίνδαλμά του, τον Μεντερές, όπως όλοι οι δικτάτορες. Ο Κιλιτσντάρογλου, από την άλλη, δεν έχει αναιρέσει καμία από τις τουρκικές απαιτήσεις σε βάρος της Ελλάδος και της Κύπρου. Συνεπώς, κανείς Έλληνας ας μη σπεύσει να… πανηγυρίσει είτε για τον έναν είτε για τον άλλο. Η τουρκική πολιτική είναι αταλάντευτη. Δεν μεταβάλλεται και δεν αντιμετωπίζεται με ευσεβείς πόθους και φρούδες προσδοκίες. Αθήνα και Λευκωσία να αναμένουν, μετά τις εκλογές, έξαρση της τουρκικής αρπακτικότητας και επιθετικότητας.