«Ανάσα» ο μεγάλος συνασπισμός στη Γερμανία, αλλά μπορεί να ενισχύσει τα άκρα

Σταθερότητα στη Γερμανία και την Ευρώπη, αλλά και ενίσχυση των άκρων, τόσο στην δεξιά όσο και στην εξωκοινοβουλευτική αριστερά, θα φέρει ένας ενδεχόμενος μεγάλος συνασπισμός στη Γερμανία μεταξύ CDU και SPD, επισημαίνει στο Liberal o Κώστας Λάβδας, καθηγητής Ευρωπαϊκής Πολιτικής, στο Πάντειο.

Εξηγεί τα θετικά αλλά και τους κινδύνους που συνεπάγεται μια συμμαχία Merkel-Schulz, θυμίζει ότι σε μια τέτοια περίπτωση η Εναλλακτική Γερμανία (AfD), τρίτο κόμμα στις εκλογές του Σεπτεμβρίου, θα γίνει αξιωματική αντιπολίτευση, και βλέπει κυβέρνηση στη Γερμανία, όχι πριν το τέλος του έτους.

Στο τι θα αλλάξει για το ελληνικό ζήτημα από μια κυβέρνηση μεγάλου συνασπισμού, αφενός τη χαρακτηρίζει θετική εξέλιξη για εμάς, αφετέρου όμως υπενθυμίζει σε όσους το έχουν ξεχάσει ότι οι θέσεις Merkel-Schulz για την Ελλάδα και το χρέος είναι παρόμοιες. «Ας μην ξεχνάμε ότι το ζήτημα του χρέους δεν εξαρτάται μόνο από το Βερολίνο, αλλά είναι συνάρτηση της ελληνικής πολιτικής μεταρρυθμίσεων, του ΔΝΤ και της ΕΕ», λέει χαρακτηριστικά.

Συνέντευξη στον Γιώργο Φιντικάκη

- Τα σενάρια μιλούν ξανά για την δημιουργία στη Γερμανία ενός μεγάλου συνασπισμού CDU-SPD. Πόσο εφικτό το βλέπετε και τι θα καθορίσει την επιτυχία των συνομιλιών ανάμεσα στα δύο κόμματα;

Με δεδομένο το αποτέλεσμα των εκλογών της 24/9/2017, τρία ήταν τα σενάρια: συμμαχική κυβέρνηση, κυβέρνηση μειοψηφίας ή νέες εκλογές. Παρότι η συμμαχική κυβέρνηση ήταν και παραμένει (με άλλη σύνθεση) το πιθανότερο σενάριο, ποτέ δεν αποκλείστηκαν τα άλλα δυο, παρότι οι πολιτικοί αρχηγοί τα καταδίκαζαν στη δημοσιότητα. Η πλειοψηφία των Γερμανών όμως δεν θέλουν νέες εκλογές και τα κόμματα μιας συμμαχικής κυβέρνησης θα επωφεληθούν βραχυπρόθεσμα από την εικόνα της λύσης και της σταθερότητας την οποία θα προβάλουν. Το SPD έχει το μεγάλο πρόβλημα αυτή τη στιγμή, διότι εξαρχής δήλωνε ότι θα μείνει στην αντιπολίτευση και θα ασκήσει μάλιστα ιδιαίτερα κριτική αντιπολίτευση. Ήδη η νεολαία του κόμματος δηλώνει ότι αντιτίθεται σε έναν μεγάλο συνασπισμό με το CDU/CSU.

- Υπάρχουν θετικά σε ένα μεγάλο συνασπισμό, αλλά και κίνδυνοι, και αν ναι, ποιοι; Ισχύει η άποψη ότι οι μεγάλοι συνασπισμοί, ενισχύουν πάντα τα άκρα;

Στις εκλογές της 24/9/2017 και το SPD (με 20.5%) αλλά και η ισχυρότερη CDU/CSU (με 33%) έφεραν τα χειρότερα ποσοστά τους από το 1949. Ένας μεγάλος συνασπισμός θα έχει επιπτώσεις άμεσα θετικές αλλά μακροπρόθεσμα αινιγματικές. Άμεσα θα σημαίνει σταθερότητα στη Γερμανία και την Ευρώπη, οι κυβερνήσεις και οι αγορές θα ανασάνουν κι αυτό θα φανεί σε δηλώσεις στήριξης από όλο τον πλανήτη. Όμως παραμένει το ερώτημα εάν μακροπρόθεσμα ωφεληθούν όχι μόνον οι Φιλελεύθεροι και οι Πράσινοι (εφόσον μείνουν εκτός) αλλά και τα άκρα. Η Γερμανία γενικώς ευημερεί και σωρεύει πλεονάσματα, αλλά το εργατικό κόστος συμπιέζεται τα τελευταία χρόνια και υπάρχουν άκρα και στην δεξιά και στην εξωκοινοβουλευτική αριστερά που θα επωφεληθούν. Άλλωστε και βραχυπρόθεσμα, η Εναλλακτική για τη Γερμανία (τρίτο κόμμα με 12.6% στις τελευταίες εκλογές) θα γίνει αξιωματική αντιπολίτευση.

- Στο «καλό» σενάριο, που τα βρίσκουν CDU και SPD, βλέπετε να φτάνουμε σε ανακοινώσεις πριν το τέλος της χρονιάς; Δηλαδή ο δρόμος των διαπραγματεύσεων των δύο κομμάτων που γνωρίζονται καλά μεταξύ τους, θα είναι σύντομος ή μακρύς; Και από τι θα εξαρτηθεί το ένα ή το άλλο;

Οι διαπραγματεύσεις κατέρρευσαν λόγω πολλών διαφωνιών αλλά είναι δυο κυρίως τα μέτωπα στα οποία επήλθε ρήξη: το μεταναστευτικό (όπου όλα τα κόμματα έχουν έντονες εσωτερικές συζητήσεις και ειδικότερα οι Φιλελεύθεροι προσπαθούν να καλύψουν και το χώρο στα δεξιά τους) και το ενεργειακό (όπου οι Πράσινοι πιέζουν για μια πολύ φιλόδοξη ατζέντα). Θυμίζω ότι περίπου 1.2 εκατομμύρια μετανάστες εισήλθαν στη Γερμανία το 2015-2016 και αυτό αφενός προσέδωσε ένα διεθνές ηγετικό προφίλ στην καγκελάριο Merkel αλλά αφετέρου δυναμίτισε πολλές από τις εύθραυστες ισορροπίες για το ζήτημα της μετανάστευσης και των συνόρων στο κομματικό σύστημα αλλά και στο εσωτερικό των κομμάτων. Τώρα το SPD θα εστιαστεί κυρίως σε θέματα οικονομικής πολιτικής και εργασιακών σχέσεων. Αλλά όπως δήλωσε χθες η αντιπρόεδρος του CDU η κυρία Klöckner, «ένα κόμμα που έλαβε 20% δεν μπορεί να θέλει να περάσει 100% των αιτημάτων του». Οπότε ο δρόμος θα είναι αρκετά μακρύς, αλλά εάν τελικά υπάρξει καταρχήν συμφωνία, όλα δείχνουν ότι οι διαπραγματεύσεις δεν θα κρατήσου όσο οι προηγούμενες και ατυχείς (με Lindner και Πράσινους) και θα έχουμε πιθανόν κυβέρνηση τα Χριστούγεννα. Από την άλλη πλευρά, ακόμη και αν οι νέες συνομιλίες καταρρεύσουν κι αυτές, οι νέες εκλογές δεν θα γίνουν εντελώς άμεσα. Γιατί και σε περίπτωση νέων εκλογών, ο πρόεδρος Steinmeier θα πρέπει πρώτα να λάβει από την παρούσα βουλή μια ψήφο υπέρ της κυρίας Merkel ως προσωρινής καγκελαρίου.

Πολλά είχαν ειπωθεί για το πως επηρεάζει το πολιτικό αδιέξοδο στο Βερολίνο την Αθήνα. Δηλαδή ότι διαμορφώνεται ένα αβέβαιο περιβάλλον για τις αποφάσεις που πρέπει να ληφθούν ενόψει της εξόδου της Ελλάδας από το Μνημόνιο (χρέος, κλπ). Τώρα, εφόσον οδηγηθούμε στο μεγάλο συνασπισμό, τέτοιες ανησυχίες θα είναι αβάσιμες;

Ο μεγάλος συνασπισμός θα είναι θετική εξέλιξη για την Ελλάδα. Πόσω μάλλον που ο Schulz ως κυβερνητικός εταίρος θα είναι κάπως ευνοϊκότερος από τον Lindner που δυστυχώς λαϊκίζει χρησιμοποιώντας το ελληνικό ζήτημα για ψηφοθηρία. Αλλά (α) οι διαφορές στην κυβερνητική πολιτική του Βερολίνου θα είναι τελικά μικρές στην πράξη και κυρίως (β) μην ξεχνάμε ότι το ζήτημα ειδικότερα με το χρέος δεν εξαρτάται μόνο από το Βερολίνο. Είναι συνάρτηση της ελληνικής πολιτικής μεταρρυθμίσεων, του ΔΝΤ και της Ε.Ε. όπου βέβαια το Βερολίνο διαδραματίζει σημαντικό ρόλο.

- Έστω ότι σύντομα οι επαφές ευοδώνονται και ο μεγάλος σχηματισμός γίνεται πραγματικότητα. Τι θα σημάνει αυτό για τα ζητήματα ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος (θεσμικές αλλαγές στην ευρωπαϊκή αρχιτεκτονική, κλπ);

Ενόψει των συνεχιζόμενων διαπραγματεύσεων για το Brexit, μια σταθερή κυβέρνηση στο Βερολίνο είναι αναγκαία. Όχι για την εύρυθμη καθημερινή λειτουργία της Ένωσης, η οποία εξασφαλίζεται ευτυχώς σε μεγάλο βαθμό από τους θεσμούς της Ε.Ε., αλλά για την μελλοντική ατζέντα και τα βήματα για την επίτευξη των στόχων για μια κοινή τραπεζική πολιτική, σταδιακά μια κοινή οικονομική πολιτική, μια νέα πνοή στην ασφάλεια και την άμυνα, μια πραγματικά κοινή πολιτική για την μετανάστευση αλλά και την παροχή ασύλου όπου χρειάζεται. Η κυβέρνηση Macron όπως και όλες οι άλλες κυβερνήσεις της ΕΕ χρειάζονται μια σταθερή κυβέρνηση στο Βερολίνο που θα έχει ευρωπαϊκό προσανατολισμό σε συνδυασμό με μια περισσότερο πραγματιστική προσέγγιση.

Σήμερα στην Ε.Ε. φτάνουμε σε ένα σταυροδρόμι όπου οι φωνές του εθνικισμού και της αποδόμησης της Ένωσης είναι αρκετά ισχυρές αλλά όχι όσο ισχυρές λέγεται μερικές φορές κάπως επιπόλαια. Η Le Pen συνετρίβη στη Γαλλία και οι δυνάμεις του εθνικισμού μπορούν να ηττηθούν παντού, αλλά θέλει προσπάθεια. Μια ενοποιητική δυναμική μπορεί να ξανακερδηθεί μέσα από τη συνεργασία όλων και βέβαια μέσα από την ανανέωση του υπαρκτού γαλλογερμανικού άξονα που είναι προϋπόθεση όχι μόνον για μια ενωμένη Ευρώπη αλλά – μην το ξεχνάμε – και για μια Ευρώπη για πάντα ειρηνική.

To Who is who

Ο Κώστας Α. Λάβδας είναι Καθηγητής Ευρωπαϊκής Πολιτικής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο και έχει διατελέσει, μεταξύ άλλων, Senior Research Fellow στη London School of Economics και Καθηγητής στην Έδρα Ελληνικών και Ευρωπαϊκών Σπουδών «Κωνσταντίνος Καραμανλής» στη Fletcher School of Law and Diplomacy του Πανεπιστημίου Tufts στις ΗΠΑ.

(photo by AP)

liberal