H Eυρώπη δεν μπορεί να διαχειριστεί ένα ιταλικό μπλακ άουτ

Συνέντευξη στον Γιώργο Φιντικάκη

Το σενάριο μιας πολιτικής και οικονομικής κατάρρευσης της Ιταλίας είναι δύσκολα διαχειρίσιμο από την Ευρώπη δηλώνει στο liberal.gr ο καθηγητής Ευρωπαϊκής Πολιτικής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών Παναγιώτης Ιωακειμίδης. Πρόκειται όπως αναφέρει, για την τρίτη μεγαλύτερη οικονομία της Ευρωζώνης σημειώνοντας παράλληλα πως οι όποιοι κλυδωνισμοί θα δυσκολέψουν και την ελληνική προσπάθεια για επαναδιαπραγμάτευση των πλεονασμάτων.

Σύμφωνα με τον κ. Ιωακειμίδη η κρίση στη γείτονα χώρα θα δημιουργήσει πολύ περισσότερα προβλήματα από το Brexit δεδομένου ότι η Μεγάλη Βρετανία δεν ανήκει στην Ευρωζώνη. Υπενθυμίζει δέ ότι σε έναν περίπου μήνα η Ιταλία υποχρεούται να συμφωνήσει με την Κομισιόν πάνω στο σχέδιο για τον προυπολογισμό του 2020

Σημειώνει παράλληλα πως ακόμη και αν καταστεί εφικτός ο σχηματισμός μιας νέας κυβέρνησης η Ιταλία σύντομα θα οδηγηθεί σε εκλογές με ορατό τον κίνδυνο ο Σαλβίνι να κυριαρχήσει αξιοποιώντας πολιτικά τις εξελίξεις με ότι αυτό συνεπάγεται για το μέλλον της Ευρώπης.

Συνέντευξη στον Γιώργο Φιντικάκη

- Πόσο κοντά έρχονται πλέον οι εκλογές στην Ιταλία μετά και την παραίτηση της κυβέρνησης Κόντε;

Καταρχήν θα καταβληθεί προσπάθεια από τον πρόεδρο Ματαρέλα να σχηματιστεί μια κυβέρνηση με τη σύμπραξη του Δημοκρατικού Κόμματος και του Κινήματος των Πέντε Αστέρων, το οποίο κινείται στη σφαίρα μεταξύ Αριστεράς και λαϊκισμού, προκειμένου να αποφευχθούν οι άμεσες εκλογές τουλάχιστον για το προσεχές διάστημα.

Ας μην ξεχνάμε άλλωστε ότι σε ένα περίπου μήνα η Ιταλία υποχρεούται να συμφωνήσει με την Κομισιόν πάνω στο σχέδιο για τον προϋπολογισμό του 2020, επομένως αυτή την στιγμή οι εκλογές δεν θα ήταν ό,τι καλύτερο.

Αλλά μια συνεργασία ανάμεσα στο Δημοκρατικό Κόμμα και το Κίνημα των 5 Αστέρων, δεν θα είναι εύκολη. Αμφότερα είναι διχασμένα στο εσωτερικό τους σε ότι αφορά την μεταξύ τους σύμπραξη για την δημιουργία ενός νέου κυβερνητικού σχήματος. Σε κάθε περίπτωση ο Ματαρέλα θα επιδιώξει τον σχηματισμό είτε μιας πολιτικής, είτε μιας τεχνοκρατικής κυβέρνησης.

- Πόσο βάσιμος είναι ο φόβος ο σχηματισμός μιας τέτοιας κυβέρνησης να ενισχύσει τα ποσοστά του Σαλβίνι; Το ρωτώ γιατί ήδη ακούγονται φωνές στην Ιταλία που ζητούν άμεσα εκλογές, υποστηρίζοντας ότι η προσπάθεια δημιουργίας κυβέρνησης ανάμεσα στα παραπάνω κόμματα, γίνεται στην ουσία κατ’ εντολή των Βρυξελλών…

Είναι ένα πολύ πιθανό σενάριο. Έχει συμβεί και σε άλλες περιπτώσεις όπου τα λαϊκίστικα κόμματα είχαν ρεύμα, όπως στο Ηνωμένο Βασίλειο, αλλά και στην Ελλάδα κατά κάποιο τρόπο.

Αν δημιουργηθεί μια πολιτική κυβέρνηση συνασπισμού ή μια τεχνοκρατική κυβέρνηση, όπως παλαιότερα επί Μόντι, υπάρχει ο κίνδυνος αυτοί που τελικά θα εισπράξουν τα εκλογικά οφέλη να είναι η Λέγκα και ο Σαλβινι.

Είναι πιθανό μια μερίδα από το ιταλικό εκλογικό σώμα να θεωρήσει ότι αυτή η κυβέρνηση "επιβάλλεται" από την Ευρωπαϊκή Ένωση, εξυπηρετεί τα δικά της συμφέροντα και άρα ότι η Ρώμη "σύρεται" από τις απόψεις των Βρυξελλών σε κρίσιμα θέματα, όπως η οικονομία αλλά και το μεταναστευτικό. Σε ένα τέτοιο σενάριο η Λέγκα θα αύξανε σημαντικά το σημερινό 38% που της δίνουν οι δημοσκοπήσεις. 

Βέβαια τα παραπάνω θα εξαρτηθούν από την στρατηγική αυτής της νέας κυβέρνησης και κατά πόσο θα προβάλει ένα πρόσωπο που θα δείχνει ότι συμβιβάζει διαφορετικές θέσεις, χωρίς απαραίτητα να εμφανίζεται ότι υποκύπτει στις αξιώσεις των Βρυξελλών. Δύσκολη εξίσωση. 

Σε κάθε περίπτωση η Ιταλία εισέρχεται σε μια νέα φάση κρίσης. Και μια κρίση στην Ιταλία είναι εξαιρετικά δυσάρεστη για την Ευρωζώνη, αφού μιλάμε για την τρίτη μεγαλύτερη οικονομία της. Τυχόν πολιτική και οικονομική κατάρρευση της Ιταλίας θα έχει ολέθριες συνέπειες για την Ευρωζώνη.

- Συμφωνείτε με την εκτίμηση ότι αργά ή γρήγορα η Λέγκα θα γίνει κυβέρνηση στην Ιταλία;

Ναι, αργά ή γρήγορα η Ευρώπη θα κληθεί να αντιμετωπίσει μια κυριαρχία Σαλβίνι, είτε οι εκλογές γίνουν τώρα, είτε αργότερα. Τότε λοιπόν θα προκύψουν τα μεγάλα ζητήματα. Σήμερα ο Σαλβίνι δεν υποστηρίζει την έξοδο της Ιταλίας από την Ευρωζώνη.

Ωστόσο υποστηρίζει κάτι που μπορεί να καταλήξει στο ίδιο ακριβώς αποτέλεσμα, δηλαδή την δημιουργία ενός παράλληλου νομίσματος, το οποίο - ξέρετε- κινείται στα όρια της νομιμότητας, σύμφωνα με τους κανόνες της Ευρωζώνης. Ακόμη όμως και νόμιμο να θεωρηθεί, εκ των πραγμάτων θα υποσκάψει την οποιαδήποτε αξιοπιστία της Ιταλίας μέσα στην Ευρωζώνη, και θα την οδηγήσει πιθανότατα εκτός συστήματος.

Δεν λέω ότι αυτό θα γίνει οποσδήποτε, ωστόσο δεν παύει να είναι ένα σενάριο. Είναι προφανές ότι σε μια τέτοια περίπτωση, θα κλονιστεί όλο το σύστημα. Είναι αμφίβολο αν η Ευρωζώνη θα μπορέσει να επιβιώσει. Σίγουρα μπορεί να βρίσκεται σε καλύτερη κατάσταση απ’ ότι στις αρχές του 2010 για να αντιμετωπίσει κρίσεις. Δεν βλέπω ωστόσο πως θα μπορούσε να αντιμετωπίσει μια "υπαρξιακή" κρίση σε μια ιδρυτική χώρα-μέλος της ΕΕ, όπως είναι η Ιταλία, με το συγκεκριμένο οικονομικό της μέγεθος.

- Πώς φαντάζεστε επομένως το τοπίο στην Ευρωζώνη από το φθινόπωρο και μετά, όταν ταυτόχρονα με το κίνδυνο ενός άτακτου Brexit, θα τρέχουν οι πολιτικές εξελίξεις στην Ιταλία, και η προσπάθεια της Γερμανίας να γλιτώσει την ύφεση; 

Τους επόμενους μήνες η Ευρώπη θα δεχθεί αρκετά ταρακουνήματα. Καταρχήν ο εξόχως απρόβλεπτος και λαϊκιστής πρωθυπουργός της Βρετανίας, Μπ.Τζόνσον επιδιώκει οπωσδήποτε στις 31 Οκτωβρίου, ένα Brexit, είτε με συμφωνία, είτε χωρίς. 

Εάν δεν κάνει κάποια κωλοτούμπα, και τελικά η Βρετανία αποχωρήσει χωρίς συμφωνία, αφενός θα είναι μια καταστροφική επιλογή για την ίδια, αφετέρου όμως και η Ευρώπη θα δεχθεί ένα ισχυρό χτύπημα.

Η κρίση στην Ιταλία, το ενδεχόμενο άτακτου Brexit, η απειλή ύφεσης στην Γερμανία, και μια σειρά άλλες αβεβαιότητες δημιουργούν μια εκρηκτική εξίσωση για την νέα πρόεδρο της Ε.Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν.

Για να επανέλθουμε στην Ιταλία, αν δεχτούμε το σενάριο μιας προσωρινής κυβέρνησης συνασπισμού και της διεξαγωγής εκλογών για παράδειγμα την Άνοιξη του 2020, προφανώς η επόμενη χρονιά θα είναι δύσκολη για την Ευρώπη και ακόμη περισσότερο για την Ευρωζώνη.

- Είναι η Ιταλία αυτή την στιγμή το νούμερο ένα πρόβλημα της Ευρώπης;

Είναι οπωσδήποτε ο ασθενέστερος κρίκος της Ευρώπης. Διότι το Brexit μπορεί να ταρακουνήσει την Ευρώπη, αλλά όσο ζημιά και να προκαλέσει, δεν παύει να είναι διαχειρίσιμο. Ένας λόγος είναι ότι το Ηνωμένο Βασίλειο δεν συμμετέχει στην Ευρωζώνη. Η Ιταλία όμως συμμετέχει, και άρα συνιστά αυτή την στιγμή το μείζον πρόβλημα, από πολιτική και οικονομική άποψη.

- Πώς θα επηρεαστεί απ’ όλα αυτά η Ελλάδα, της οποίας η οικονομία έχει ανάγκη όσο ποτέ να απογειωθεί και να ξεφύγει από τις χαμηλές πτήσεις των πολλών τελευταίων ετών;

Οτιδήποτε δημιουργεί αστάθεια, και μη προβλεψιμότητα στην Ευρώπη, είναι εξαιρετικά αρνητικό για την Ελλάδα. Πολύ περισσότερο τώρα όπου η κυβέρνηση επιδιώκει να επαναδιαπραγματευτεί τους στόχους των πρωτογενών πλεονασμάτων. Τέτοιου είδους διαπραγμάτευση, που από την φύση της είναι δύσκολη, προϋποθέτει σταθερότητα στην Ευρώπη. 

Κλυδωνισμοί και αστάθεια δεν μας εξυπηρετούν. Το ίδιο ισχύει για την προσέλκυση επενδύσεων, αλλά και για την διαπραγμάτευση για το νέο 7ετές δημοσιονομικό πλαίσιο που κορυφώνεται τους επόμενους μήνες. Όλα αυτά δυσκολεύουν με μια ασταθή Ιταλία. Και βεβαίως υπάρχουν κι άλλες πτυχές, που άπτονται της εξωτερικής πολιτικής, καθώς ας μην ξεχνάμε ότι ο Σαλβίνι έχει μια σαφή φιλορωσική προσέγγιση.

https://www.liberal.gr/news/panagiotis-ioakeimidis-H-Europi-den-mporei-na-diacheiristei-ena-italiko-mplak-aout/263630