Η ταινία «Ρόμα» του Αλφόνσο Κουαρόν που κέρδισε το Όσκαρ Σκηνοθεσίας, (ήταν υποψήφια για 10 Όσκαρ) δημιούργησε διαμάχες στο Μεξικό. Γραμμένη και σκηνοθετημένη από τον ευρω-μεξικάνο σκηνοθέτη Alfonso Cuaron, (που σκηνοθέτησε την δυστοπική και εν πολλοίς «προφητική» ταινία «Τα Παιδιά των Ανθρώπων» βλ. εδώ), η ταινία λέει την ιστορία μιας ευρωμεξικανικής οικογένειας (που απεικονίζεται παραπάνω) και της Ινδιάνας νταντάς που έμενε μαζί τους στην συνοικία Ρόμα της Πόλης του Μεξικού. Η ταινία, που γυρίζεται στις αρχές της δεκαετίας του 1970 και στο σπίτι ενός γιατρού με τέσσερα παιδιά, μπορεί να χαρακτηρισθεί και αυτοβιογραφική, αφού ο σκηνοθέτης αντλεί θέματα από την παιδική του ηλικία. Φυσικά, η επιτυχία της ταινίας προκάλεσε κάποια χαρά και υπερηφάνεια, αλλά αναπάντεχα προκάλεσε και μια δύσκολη "συζήτηση για τη φυλή" – κάτι που υποτίθεται ότι δεν αποτελεί ζήτημα στο Μεξικό. Δημιουργείται λοιπόν, το εύλογο ερώτημα: Που είναι οι διάφοροι «αντιρατσιστές», όπως ο Eric Holder, να ξεσηκωθούν;
Αξίζει να σημειωθεί ότι η Aparicio, μια 25χρονη ινδιάνα από τηνOaxaca, ήταν η πρωταγωνίστρια. Μισή-Mixtec-μισή-Triqui, η ηθοποιός (πάνω) σπούδασε για να γίνει δασκάλα. Η "Ρόμα" είναι ο ρόλος που την έκανε διάσημη. [Οι Μιξτέκοι (Mixtec) είναι αρχαίος λαός του Μεξικού που απόγονοί τους ζουν μέχρι σήμερα στο κεντρικό και νότιο Μεξικό. Έχουν δική τους γλώσσα. Οι Triqui είναι αυτόχθονη φυλή που ζει νότια, στην Oaxaca].
Ξανά και ξανά, μας λένε, ότι οι Λευκοί Αμερικανοί έχουν πρόβλημα ρατσισμού και θα πρέπει να είναι περισσότερο σαν τους Μεξικανούς και άλλους λατινοαμερικανούς, οι οποίοι όχι μόνο δεν ενδιαφέρονται για τη φυλή, αλλά είναι και πιο ανοιχτοί και αποδεκτοί στο διαφορετικό χρώμα και στην διαφορετική καταγωγή.
Κάτι τέτοιο βέβαια δεν ισχύει. Η φυλή είναι εξαιρετικά σημαντική στο Μεξικό, όπως δείχνει και η Ρόμα.
Η ημι-αυτοβιογραφία του Cuaron παρακολουθεί τη ζωή μιας οικογένειας λευκών, της ανώτερης μεσαίας τάξης και των ινδιάνας νταντάς που μένει μαζί τους από το Σεπτέμβριο του 1970 έως τον Ιούνιο του 1971. Εστιάζεται στην Cleo (Aparicio), μία από τις υπηρέτριες και στη σχέση της με την κυρία της, Tavira. (Ο παππούς της Tavira, παρεμπιπτόντως, ήταν ο Lorenzo Servitje, συνιδρυτής της Grupo Bimbo, τώρα της μεγαλύτερης επιχείρησης αρτοποιίας παγκοσμίως).
Επειδή οι μισθοί είναι τόσο χαμηλοί στο Μεξικό, ακόμη και οικογένειες μεσαίας τάξης μπορούν να προσλαμβάνουν καμαριέρες. Όταν έμενα εκεί, είχαμε μια γυναίκα που καθάριζε αρκετές μέρες την εβδομάδα. Αλλά άλλες οικογένειες έχουν γυναίκες που μένουν μέσα στο σπίτι σε ειδικά δωμάτια που μπορούν να μένουν με μια οικογένεια για πολλά χρόνια.
Όταν ξεκινάει η ταινία, βλέπουμε την οικογένεια: δύο γονείς, η Σόφια και ο Αντόνιο, συν τέσσερα παιδιά, η ψηλή ξανθιά γιαγιά και οι υπηρέτες, συμπεριλαμβανομένων των νταντάδων και του οδηγού. (Το μεξικάνικο Excelsior έχει μια παρουσίαση διαφανειών που συγκρίνει τις οικογενειακές φωτογραφίες της πραγματικής οικογένειας του Cuaron με τους ηθοποιούς που τα παίζουν).
Η προσοχή στη λεπτομέρεια του Cuaron είναι εντυπωσιακή, με αυτοκίνητα εποχής και αυθεντικά μεξικανικά στοιχεία, όπως πλανόδιους πωλητές, ακονιστές μαχαιριών και ένα Banda deGuerra, ένα είδους τυμπάνου. Η ταινία περιλαμβάνει σεισμό, μέρος της ζωής στην πόλη του Μεξικού, και απεικονίζει το El Halconazo, τη σφαγή του Corpus Christi, στις 10 Ιουνίου 1971, κατά τη διάρκεια της οποίας σκοτώθηκαν σχεδόν 120 διαδηλωτές.
Η Ρόμα είναι ως επί το πλείστον μια διαδοχή από σκηνές που αφορούν την Cleo και την οικογένεια, κυρίως τη Σόφια. Η ταινία μπορεί να προβληθεί με διάφορους τρόπους. Θα μπορούσε να είναι ένα απλό κομμάτι από μία περίοδο. Ή η ζωή βλέπεται μέσα από ένα φεμινιστικό φακό. Οι άνδρες στη ζωή της Cleo και της Σοφίας είναι κακοί. Η Μαρίνα ντε Ταβίρα, που απεικονίζει τη Σόφια, δήλωσε ακόμη ότι η Ρόμα «... πρέπει επίσης να είναι μια κλήση προς την πατρότητα και πώς χρειαζόμαστε πιο υπεύθυνες πατρικές επιρροές».
Αλλά ούτε ο σκηνοθέτης ούτε τα πολιτικά ορθά ΜΜΕ τα τονίζουν αυτά. Τι έχουν τονίσει; Την φυλετική οπτική.
Η μεξικανική οικογένεια στην ταινία είναι λευκή, ενώ η Cleo και η άλλη υπηρέτρια είναι Mixtecs από την Oaxaca, νότια της πόλης του Μεξικού. Οι κοπέλες συνήθως συζητούν στη γλώσσα Mixtec.
Η ηθοποιός Aparicio, αν και η ίδια είναι Mixtec, δεν μιλά τη γλώσσα. Η ηθοποιός που απεικονίζει την άλλη υπηρέτρια την μιλά.
Ο ίδιος ο Cuaron στα σχόλιά του δίνει έμφαση στη φυλή, τη δεινή κατάσταση των οικιακών υπηρετών και των αυτοχθόνων Μεξικάνων.
Η ηθοποιός Aparicio, αν και η ίδια είναι Mixtec, δεν μιλά τη γλώσσα. Η ηθοποιός που απεικονίζει την άλλη υπηρέτρια την μιλά.
Ο ίδιος ο Cuaron στα σχόλιά του δίνει έμφαση στη φυλή, τη δεινή κατάσταση των οικιακών υπηρετών και των αυτοχθόνων Μεξικάνων.
Όπως γράφει το ισπανόφωνο EFE:
Ο Alfonso Cuaron, παραγωγός της Ρόμα, δεν γνωρίζει τον λόγο για την επιτυχία της ταινίας, αλλά ξέρει ότι άνοιξε μια συζήτηση για το ρατσισμό στο Μεξικό, μια συζήτηση που δεν επιτρέπεται να γίνεται εδώ και πολλά χρόνια. Η Ρόμα αποκάλυψε το ρατσισμό, λέει ο Cuarón [Η «Ρόμα» άνοιξε μιασυζήτηση για το ρατσισμό, επιβεβαιώνει ο Cuaron, EFE].
Έχει δίκιο γι’ αυτό. Οι Μεξικανοί πράγματι την ηρνούντο.
Αλλά έχει και άλλο:
Ο Cuaron έχει δει ότι η ταινία είχε μια συναισθηματική ανταπόκριση σε όλο τον κόσμο, αφού τα θέματα όπως η κοινωνική τάξη και τα εθνοτικά χαρακτηριστικά είναι τα ίδια σε κάθε χώρα, εξήγησε. Εκτός αυτού, η ιστορία της αλληλεγγύης μεταξύ των γυναικών είχε επίσης μεγάλη επίδραση παρά το γεγονός ότι, όπως λέει, πίσω από την αγάπη μεταξύ Cleo και της οικογένειας για την οποία εργάζεται, κρύβονται μορφές κακοποίησης.
Δεν ξέρω για ποιο πράγμα μιλάει εδώ ο Cuaron. Η ταινία δεν δείχνει κάποια κακοποίηση της Cleo από την οικογένεια που της φέρεται καλά. Τουλάχιστον οι συνθήκες διαβίωσης της Cleoέρχονται σε αντίθεση με την παραγκούπολη που ζει ο πατέρα του μωρού της.
Αλλά η ταινία, γράφει το EFE, "έγινε μια πλατφόρμα για κοινωνικά κινήματα των οικιακών εργαζομένων, τα οποία ο Cuaron θεωρεί πολύ σημαντικά".
Ο Cuaron συζήτησε επίσης θέματα σχετικά με τους "αυτόχθονες":
Όσον αφορά την παρουσία των αυτοχθόνων γλωσσών στην ταινία, όπως η Mixtec, ο Cuaron επιβεβαιώνει ότι αυτό είναι ένα πολύ σημαντικό κομμάτι της ταυτότητας των Μεξικανών και ότι πρέπει να προωθηθεί και να ανακτηθεί με έναν πραγματικό τρόπο «όχι με αυτή την αυτόχθονη υπερηφάνεια που οι Μεξικανοί την βλέπουν ως ένα μακρινό παρελθόν, ενώ αγνοούν τον πληθυσμό που εξακολουθεί να μιλά τις δικές του γλώσσες».
Αυτό είναι αλήθεια. Πολλοί Μεξικανοί βλέπουν με υπερηφάνεια τους Αζτέκους που έζησαν πριν από 500 χρόνια, αλλά υποτιμούν τους Ινδιάνους που ζουν σήμερα. Θυμηθείτε ότι μια δημόσια υπηρεσία μιας πολιτείας απέλυσε μια αυτόχθονη γυναίκα που δεν είχε εξομοιωθεί με τη σύγχρονη μεξικανική κουλτούρα. Πώς μπορούν οι αυτόχθονες να περιμένουν να έχουν δουλειές εάν αρνούνται αυτό που οι μεξικανικές ελίτ αποκαλούν "ολοκλήρωση", όπως λέει ο Cuaron:
Ο Cuaron επιμένει ότι είναι απαραίτητο από την πλευρά των αρχών να προστατεύσουν και να μην υπονομεύσουν τους αυτόχθονες λαούς που εδώ και πολλά χρόνια έχουν πει ότι «δεν θέλουμε την ένταξη, θέλουμε να αφήσετε ήσυχους να ζούμε ειρηνικά».
Έτσι οι Μεξικανοί Ινδιάνοι πρέπει να "προστατευτούν" και να μείνουν μόνοι τους; Αναρωτιέμαι αν ο Cuaron επεξεργάστηκε τις λεπτομέρειες αυτής της δημόσιας πολιτικής.
Η υποστήριξη για την ταινία δεν είναι σχεδόν ομόφωνη, όταν έρχεται το ζήτημα της φυλής. Και όχι πάντα, με ένα όμορφο τρόπο.
Το ένα τέταρτο των Μεξικανών που συζήτησαν τη Yalitza Aparicioστα μέσα κοινωνικής δικτύωσης επέκρινε την ηθοποιό, ανέφερε ηMilenio. Κάποιοι δεν πίστευαν ότι άξιζε την υποψηφιότητα όσκαρ καλύτερης ηθοποιού, αλλά «μια από τις κύριες αντιπαραθέσεις γύρω από την ηθοποιό είναι η ινδιάνική της καταγωγγή» [Ένας στους τέσσερις Μεξικάνους επέκρινε την υποψηφιότητα της Yalitza].ι θυμίζει μια πρόσφατη αντιπαράθεση που έγινε για μια τηλεοπτική παρωδία της ταινίας Ρόμα στην οποία η ηθοποιός που απεικόνιζε την Cleo είχε βάψει μαύρο το πρόσωπό της και είχε μεγαλώσει την μύτη της για να της μοιάζει [Κριτική για την της "Brownface "παρωδία της "Ρόμα"].
Μετά είχαμε τον Μεξικανό ηθοποιό Sergio Goyri, που πιάστηκε να τρώει με φίλους στις 14 Φεβρουαρίου, όπου καθώς συζητούσαν άσκησε κριτική στην Aparicio για την υποψηφιότητά της στα όσκαρ λέγοντας: «Έχουν υποψήφια μια γ*** Ινδιάνα που λέει σε όλη την ταινία “Μάλιστα Κύριε”, “Όχι κύριε”, και την έβαλαν υποψήφια για καλύτερη ηθοποιό» [‘F***ing Indian,’ αποκάλεσε οSergio Goyri την Yalitza Aparicio].
Δυστυχώς για τον Sergio Goyri, τη φίλη του, η Lupita Arreolaκυκλοφόρησε αυτά τα ακατέργαστα σχόλια στον κόσμο ενώ ανέβαζε ένα μήνυμα στα social media [Η φίλη του Sergio Goyri αποκαλύπτει γιατί έστειλε το σκληρό βίντεο].
Φυσικά, ο Γκόρι γρήγορα και ευλαβικά αναδιπλώθηκε.
Ακόμη και μια προσπάθεια να τιμηθεί η Aparicio κάλεσε κριτική. Ο Federico Navarrete, συγγραφέας και ακαδημαϊκός που εργάζεται για το διάσημο Ινστιτούτο Ιστορικής Έρευνας του Μεξικού, ισχυρίστηκε ότι το περιοδικό celebrity HOLA! άσπρισε την ηθοποιό σε μια φωτογραφία που κυκλοφόρησε: "Κραυγαλέος ρατσισμός από ένα περιοδικό γνωστό για αυτό", είπε στο tweeter. "Η Yalitza Aparicio άσπρισε για να μην χαλάσει ... το ιδανικό της φιλόδοξης λευκότητας" [Οι φωτογραφίες της Yalitza στο HOLA!είναι ρατσιστικές λέει εμπειρογνώμονας της UNAM].
Για να πούμε όλη την αλήθεια, ο Milenio επικοινώνησε με έναν φωτογράφο, ο οποίος του εξήγησε ότι το λευκότερο δέρμα τηςAparicio προήλθε από το φλας του φωτογράφου ή από ένα σφάλμα βαθμονόμησης κατά την εκτύπωση του περιοδικού [Photoshop; Είναι αυτός ο λόγος που η Yalitza φαίνεται λευκότερη στο περιοδικό Hola!].
Και εδώ πρέπει να σας ενημερώσω για το ποιος είναι ο Navaretteκαι από πού έρχεται, παρακάτω ένα απόσπασμα από το βιβλίο του, "México racista: Una denuncia” ("Ρατσιστικό Μεξικό: Μια Καταγγελία") που παρέθεσε η Milenio:
Το Μεξικό είναι μια ρατσιστική χώρα. Εμείς οι Μεξικανοί εφαρμόζουμε συστηματικά αυτή τη μορφή διακρίσεων εις βάρος των συμπολιτών μας με σκούρο χρώμα δέρματος, ενάντια στους ιθαγενείς και τους Αφρο-Μεξικανούς, ενάντια στους μετανάστες, εναντίον στους αλλοδαπούς και εναντίον σε όσους φαίνονται διαφορετικοί και κατώτεροι από εμάς. ... Πολλές μορφές διακρίσεων ασκούνται... Οι χειρότερες μορφές, αν και όχι οι μόνες μορφές, ρατσισμού απευθύνονται προς τους αυτόχθονες και τα άτομα που φαίνεται να είναι αυτόχθονες και στα άτομα με αφρικανική προέλευση.
Έτσι τελικά, ίσως το Μεξικό να μην είναι ένας δια-φυλετικός Παράδεισος που μας είπαν ότι είναι.
Ο πρόεδρος του Μεξικού Andres Manuel Lopez Obrador(AMLO) συζήτησε επίσης το θέμα.
Την επόμενη μέρα μετά τα Όσκαρ, ο AMLO απάντησε σε μια ερώτηση σχετικά με τη φυλή και την ταινία. Ο Cuaron, παρατήρησε ένας δημοσιογράφος, δήλωσε ότι "η Ρόμα έδειξε ότι το Μεξικό είναι μια βαθιά ρατσιστική χώρα και θα ήθελα να μάθω αν συμφωνείτε με αυτήν την άποψη;"
Απάντησε ο AMLO: «Συμφωνώ απολύτως μαζί του, δηλαδή, στο Μεξικό, και είναι κάτι που δεν το τιμάει, εξακολουθεί να υπάρχει πολύ ρατσισμός» [Conferencia de prensa del presidente AndrésManuel López Obrador].
Έτσι, ο πρόεδρος του Μεξικού πιστεύει ότι "υπάρχει ακόμα πολύ ρατσισμός" στο Μεξικό.
Αυτό σημαίνει: Η ανομοιογενής μάζα των λατινοαμερικανών που διασχίζουν τα σύνορα της Αμερικής έχει τα δικά της φυλετικά, πολιτιστικά και εθνοτικά συμφέροντα, αντιπαλότητες και προοπτικές.
Και εμείς εδώ έχουμε τα δικά μας φυλετικά προβλήματα.
Γιατί να εισαγάγουμε περισσότερα;
Και που είναι ο Eric Holder τώρα που τον χρειαζόμαστε;
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου