Η Τουρκία «πνίγει» τη Σουπιά και βάζει πλώρη για τρυπάνι

ΓΙΑΤΙ ΘΕΛΟΥΝ ΝΑ ΠΑΡΟΥΝ ΤΟΝ ΠΡΟΕΔΡΟ ΤΑΠΕΙΝΩΜΕΝΟ ΣΤΙΣ ΣΥΝΟΜΙΛΙΕΣ ΚΑΙ ΝΑ ΕΛΕΓΞΟΥΝ ΤΟ ΑΕΡΙΟ

Του Δρα Γιάννου Χαραλαμπίδη

ΕΙΝΑΙ ΑΝΟΗΣΙΑ ΚΑΙ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ Η ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΑΝΑΜΕΤΡΗΣΗ ΑΛΛΑ ΕΙΝΑΙ ΑΚΡΩΣ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΟΙ ΟΣΟΙ ΠΟΙΝΙΚΟΠΟΙΟΥΝ ΤΙΣ ΕΝΟΠΛΕΣ ΔΥΝΑΜΕΙΣ ΩΣ ΑΠΟΤΡΟΠΗ, ΓΕΓΟΝΟΣ ΠΟΥ ΤΡΟΦΟΔΟΤΗΣΕ ΤΗΝ ΚΡΙΣΗ

· Το πακέτο της ένταξης Σκοπίων - Κύπρου στο ΝΑΤΟ και το τουρκικό βέτο

· Ποιες κινήσεις μπορούν να γίνουν στην Ε.Ε. και το άρθρο 42.7 των Συνθηκών

· Ο ρόλος της Μόσχας και η αποθράσυνση της Άγκυρας

Το όσα συμβαίνουν στην Κυπριακή ΑΟΖ και στο Αιγαίο δεν είναι απρόβλεπτα, αλλά φυσιολογικά επακόλουθα της τουρκικής αναθεωρητικής πολιτικής, η οποία τροφοδοτείται από τον εξευμενισμό των Ελλήνων και επιδιώκει την πλήρη κυριαρχία από τη Μαρμαρίδα ώς την Αλεξανδρέττα ως τουρκική λίμνη, μέσω μιας λύσης διζωνικής δικοινοτικής ομοσπονδίας ως οχήματος για την πλήρη τουρκοποίηση.

Η αρχή του Βενιζέλου

Οι τουρκικές προκλήσεις στο οικόπεδο 3, στη «Σουπιά», και ο εμβολισμός ελληνικού σκάφους κοντά στα Ίμια από πολεμικό σκάφος της Άγκυρας αποκαλύπτει ότι δεν υπάρχει αξιόπιστη αποτρεπτική στρατηγική και ότι η Τουρκία δεν μας λαμβάνει υπόψη διότι:

1. Δεν έχουμε σοβαρές ένοπλες δυνάμεις και

2. Δεν έχουμε στρατιωτικές και στρατηγικές συμμαχίες στην πράξη, αλλά στα χαρτιά.

Για να έχεις συμμαχίες, θα πρέπει να διαθέτεις ένοπλες δυνάμεις ο ίδιος. Αλλιώς γιατί οι γείτονές σου ή άλλοι να σε σεβαστούν και να δράσουν για σένα, όταν εσύ δεν θέλεις να αμυνθείς επαρκώς για τον εαυτό σου; Όταν δεν έχεις φροντίσει επαρκώς για την άμυνά σου… Το κλειδί όμως δεν είναι να πολεμήσεις, διότι ο πόλεμος είναι καταστροφή. Το ζητούμενο είναι να μη φτάσεις στον πόλεμο.

Και αυτό μπορεί να επιτευχθεί μόνο μέσα από αξιόπιστες ένοπλες δυνάμεις, σε σημείο ώστε, το κόστος του επιτιθέμενου να είναι μεγαλύτερο από το όποιο όφελος. Γιατί, για παράδειγμα, η Τουρκία δεν ενοχλεί το Ισραήλ στη βάση της πολιτικής των κανονιοφόρων; Διότι το κόστος που θα επωμιστεί θα είναι μεγαλύτερο από το όποιο όφελος. Το Ισραήλ έχει ισχύ. Στην Κύπρο, οι ένοπλες δυνάμεις και η αξιοπιστία της έχουν ποινικοποιηθεί στην πολιτική ζωή, διότι συνταυτίζονται με τον πόλεμο, ενώ στην πράξη το αντίθετο συμβαίνει. Δηλαδή αξιόπιστες ένοπλες δυνάμεις και αποτροπή, σημαίνει αποφυγή του πολέμου.

Όπως άλλωστε είχε γράψει και ο Ελευθέριος Βενιζέλος προ των Βαλκανικών Πολέμων, χωρίς ισχυρές ένοπλες δυνάμεις δεν ήταν δυνατό να συνάψει η Ελλάδα συμμαχίες και ποτέ δεν θα διπλασιαζόταν. Συνεπώς, η ισχύς δεν φέρνει πόλεμο, αλλά σταθερότητα, μέσω της αποτρεπτικής απειλής. Καμιά συμμαχία δεν μπορεί να συνάψει η Κύπρος εάν δεν αποκτήσει ένοπλες δυνάμεις.

Και τα χρήματα αυτά δεν πάνε σε καμιά μαύρη τρύπα, αλλά είναι επένδυση για την ασφάλεια του κράτους, για την εκμετάλλευση του φυσικού αερίου και για τη σύναψη συμμαχιών. Βεβαίως, μπορεί κάποιος να ισχυριστεί πού θα βρεθούν τα χρήματα για την άμυνα; Επί τούτου τονίζουμε τα εξής: 1. Εάν από τα 10,5 δις ευρώ που στοίχισε το κούρεμα στο οποίο μας οδήγησε το κομματικό κατεστημένο, δίναμε τα μισά για την άμυνα, θα είχαμε τον καλύτερο στρατό της Μέσης Ανατολής με ναυτικό και αεροπορία.

Το επισημαίνουμε αυτό διότι στη θάλασσα είμαστε 11 φορές μεγαλύτεροι απ' ό,τι στην ξηρά ως κράτος. Προσθέτουμε όμως σε αυτά και κάτι άλλο: Από 8 περίπου δις ευρώ που έχει προσφέρει ο πολίτης για την άμυνα τα τελευταία 30 χρόνια, μόνο τα μισά περίπου έχουν διατεθεί. Τα υπόλοιπα πού πήγαν;

Εάν το δικαίωμα στην άμυνα είναι ιερό, που είναι, το οποίο μάλιστα κατοχυρώνεται στη λογική της αυτοάμυνας στο άρθρο 51 της Χάρτας του ΟΗΕ, έχουμε κλασική περίπτωση κατά την οποία το κατεστημένο της Κύπρου πατά πάνω στην Αγία Τράπεζα του κράτους. Το οποίο κράτος έχει δυο αποστολές. Η μία είναι η εσωτερική ασφάλεια και η άλλη η εξωτερική, που αφορά στις ένοπλες δυνάμεις. Και εφόσον ένα κράτος δεν μπορεί να υπερασπιστεί επαρκώς τα εξωτερικά του σύνορα, στην ξηρά, στον αέρα και στη θάλασσα, είναι στην ουσία μειωμένης κυριαρχίας.

Η «Καλυψώ», οι συνομιλίες και το φυσικό αέριο

Τα κοιτάσματα στην «Καλυψώ», που κυμαίνονται από 6 ώς 8 τρισεκατομμύρια κυβικά πόδια, δημιουργούν μεγαλύτερους κινδύνους, δηλαδή αυξάνουν την τουρκική απειλή, ενώ ταυτοχρόνως αυξάνουν και την ανάγκη αποτροπής, η οποία μπορεί να επιτευχθεί, πλέον, επί τη βάσει στρατηγικών σχεδιασμών και του αγωγού EastMed, που θα ενώνει τα κυπριακά και τα ισραηλινά κοιτάσματα με την Ελλάδα, την Ιταλία και τη λοιπή Ευρώπη. Τώρα η Τουρκία απειλεί, διότι γνωρίζει ότι στην ελληνική πλευρά, από τα Βαλκάνια ώς τη Μέση Ανατολή, δεν υπάρχει αξιόπιστη αποτροπή, ενώ ούτε η Ιταλία θα βάλει τα δικά της πολεμικά πλοία μέσα για να σώσει τη «Σουπιά», αφού δεν γνωρίζει ακόμη εάν υπάρχουν μεγάλα κοιτάσματα.

Ταυτοχρόνως, ειδικά το Ισραήλ, γιατί να επέμβει και να ανοίξει μέτωπο με την Τουρκία χωρίς να έχει συμφέροντα; Διαφορετικά θα είναι τα πράγματα στην περίπτωση του EastMed, όπου δεν θα διακυβεύονται και δεν θα απειλούνται μόνο τα συμφέροντα της Κύπρου, εάν η Τουρκία βγάλει το στόλο της και απειλεί αλλά και αυτά του Ισραήλ και της Ελλάδας και της Ιταλίας και ολόκληρης της Ευρώπης και όσων θα επενδύσουν.

Υπό αυτές τις συνθήκες θα μπορεί να λειτουργήσει η αποτροπή σήμερα, μόνο εάν η Τουρκία αντιληφθεί ότι θα έχει κόστος μέσω της Ε.Ε. και της ενεργοποίησης του άρθρου 42, 7 των Συνθηκών (βλέπε σχετικά παρακάτω), καθώς και όταν επέμβουν οι ΗΠΑ. Βεβαίως, από την άλλη πλευρά, που αφορά δηλαδή την παρέμβαση των ΗΠΑ, ενδέχεται να αποδυναμωθεί επειδή η Άγκυρα έχει την πλήρη στήριξη της Μόσχας, η οποία έχει ως στόχο να προκαλεί προβλήματα στα δυτικά συμφέροντα που εξυπηρετούνται μέσω Κύπρου.

Την ίδια πολιτική υιοθετεί η Ρωσία στην ευρύτερη Μέση Ανατολή σε συμμαχία με το Ιράν και την Τουρκία. Στην παρούσα φάση υπάρχει ο εξής κίνδυνος: Το αντάλλαγμα εκείνων που θα μεσολαβήσουν για την αποκλιμάκωση της έντασης να είναι η επιστροφή μας στις συνομιλίες και η αποδοχή των τουρκικών όρων υπό την απειλή ότι εάν δεν μοιράσετε τα πετρέλαια και εφόσον δεν έχετε αποτροπή, δεν θα μπορέσετε να τα εκμεταλλευτείτε.

Πυλώνες αντίδρασης στην κρίση

Η απάντηση στην αποκλιμάκωση της κρίσης μπορεί να στηριχθεί στις εξής στρατηγικές επιλογές:

1. Εκμετάλλευση των κακών σχέσεων Τουρκίας - ΗΠΑ και Τουρκίας - Ισραήλ. Και αυτό μπορεί να γίνει αρχίζοντας με την εμβάθυνση των σχέσεων με το Ισραήλ, το οποίο δεν θα ήθελε μια ομοσπονδιακή λύση, διότι ενώ τώρα μονοπωλεί με την πολεμική του αεροπορία στο FIR Λευκωσίας, την επομένη για να πετάξουν τα μαχητικά του, θα πρέπει να ρωτούν τον Ερντογάν, ο οποίος θα ελέγχει μέσω των Τουρκοκυπρίων και των πολιτειακών δομών της ομοσπονδίας, την Κύπρο.

Αυτό όμως σημαίνει αλλαγή της βάσης των συνομιλιών, που μπορεί να στηριχθεί στο πρωτόκολλο 10, το οποίο προνοεί ότι ολόκληρη η Κυπριακή Δημοκρατία, με την πολιτειακή μορφή ενιαίου και όχι ομόσπονδου κράτους, εντάχθηκε στην Ε.Ε., με αναστολή του κεκτημένου στο βόρειο τμήμα λόγω κατοχής.

2. Εμπλοκή των ΗΠΑ με τη μεσολάβηση του Ισραήλ για να αποφευχθεί κλιμάκωση της έντασης. Εδώ το ερώτημα που προκύπτει είναι το εξής: Γιατί να επέμβουν οι Αμερικανοί; Αφενός για να μαζέψουν την Τουρκία, η οποία βγαίνει εκτός ελέγχου με τις ευλογίες της Μόσχας, επιδεικνύοντας έτσι οι ΗΠΑ την ισχύ τους και ότι συνεχίζουν να κάνουν κουμάντο.

Αφετέρου, θα πρέπει να γνωρίζουν ότι από την κίνηση αυτή θα έχουν μακροπρόθεσμα συμφέροντα. Και αυτό σημαίνει στροφή της Κύπρου προς τη Δύση ακόμη και προς το ΝΑΤΟ, έστω και αν ασκήσει βέτο η Τουρκία. Εάν συμβεί κάτι τέτοιο, η Άγκυρα θα φέρει την ευθύνη για αρνητική πολιτική. Διότι, η ασφάλεια στην περιοχή μπορεί να στηριχθεί σε μια win-win situation, που σημαίνει ότι εάν όλοι είμαστε ενταγμένοι στον ίδιο αμυντικό σχεδιασμό και Οργανισμό, περιορίζονται οι πιθανότητες πολέμου.

Εάν η Ελλάδα δεν ήταν στο ΝΑΤΟ, η κρίση στα Ίμια θα ήταν βεβαία. Και επειδή χρειάζεται διπλωματική ικανότητα, θα έπρεπε ήδη η Ελλάδα να συνδέσει σε συνεννόηση με τη Λευκωσία, ακόμη και αυτήν την ένταξη των Σκοπίων στη λογική του πακέτου αυτής της Κύπρου, εφόσον βεβαίως επιλυθεί το θέμα της ονομασίας και του αλυτρωτισμού. Αυτή θα έπρεπε να ήταν ήδη τμήμα μιας εναλλακτικής στρατηγικής.

Όμως, είναι πρόδηλη η αδυναμία της Ελλάδας να διαδραματίσει ηγετικό ρόλο, με αποτέλεσμα να κινδυνεύει να δώσει στα Σκόπια και το όνομα Μακεδονία σε μια σύνθετη φόρμουλα και την ένταξή του στο ΝΑΤΟ, παρέχοντας έτσι την ευκαιρία στην Τουρκία να αποκτήσει έναν ακόμη σύμμαχο στα βόρεια σύνορα της Ελλάδας. Οι προκλήσεις στο Αιγαίο από την Τουρκία είναι εμφανές ότι έχουν ως στόχο την αποδυνάμωση της διαπραγματευτικής ικανότητας στο Σκοπιανό, ειδικώς όταν η Άγκυρα απειλεί ότι θα εξοπλίσει τα Σκόπια.

Τώρα, λοιπόν, αντί μέσω της Συμμαχίας με το Ισραήλ να είχε δημιουργηθεί ένα αποτρεπτικό πέταλο από τα Βαλκάνια ώς τη Μέση Ανατολή -όπου το Ιράν με την ανοχή της Μόσχας και της Τουρκίας θέλουν να χρησιμοποιήσουν τη Συρία και τις Σιιτικές τρομοκρατικές οργανώσεις για να δημιουργήσουν πρόσθετη αστάθεια και προβλήματα στο Ισραήλ- η Τουρκία κρατεί όμηρο την Κύπρο, απειλεί την Ελλάδα και κλείνει τον κλοιό γύρω από το Ισραήλ.

Η συμμαχία με το Ισραήλ θα μπορεί να συνιστά εναλλακτικό αμυντικό της Τουρκίας στρατηγικό βραχίονα φίλιας, προσκείμενο στις ΗΠΑ και την ΕΕ, αφού θα ανήκει στο δυτικό σύστημα ασφάλειας. Έτσι θα προκύψει αποδυνάμωση της Τουρκίας και των εκβιασμών της σε βάρος των ΗΠΑ.

3. Ενεργοποίηση του άρθρου 42, παράγραφος 7 της Συνθήκης, το οποίο αφορά στην περίπτωση που κράτος μέλος δέχεται επίθεση. Και η Κυπριακή Δημοκρατία τελεί υπό καθεστώς επίθεσης διαρκώς. Η Γαλλία ενεργοποίησε το άρθρο μετά το τρομοκρατικό κτύπημα στο Παρίσι στις 13 Νοεμβρίου του 2015. Το εν λόγω άρθρο επικεντρώνεται στην αλληλεγγύη της Ε.Ε. προς κράτος μέλος της. Τα κράτη μέλη της οφείλουν να δείξουν την αλληλεγγύη τους με την παροχή κάθε μορφής μέσου. Αυτό θα έπρεπε να γίνει προ καιρού. Για να συμβεί, θα πρέπει να υιοθετηθεί μια νέα στρατηγική προσέγγιση, που θα στηρίζεται στην ενεργοποίηση της αντιδήλωσης της 21ης Σεπτεμβρίου του 2005 περί της υποχρέωσης της Τουρκίας να ομαλοποιήσει τις σχέσεις της με την Κυπριακή Δημοκρατία και να την αναγνωρίσει.

4. Πολική για επιβολή κυρώσεων από την Ε.Ε. σε βάρος της Τουρκίας επί τη βάσει συμμαχιών.

Η στρατιωτική κρίση

Πέραν των ανωτέρω, πρέπει να τονιστεί ότι η στρατιωτική κρίση γύρω από τη «Σουπιά» είναι απομακρυσμένη, λόγω του ότι δεν υπάρχει κυπριακό πολεμικό ναυτικό. Είναι, όμως, σαφής η τουρκική πρόθεση για Αιγαιοποίηση της κυπριακής ΑΟΖ. Άλλωστε, θα ήθελε μια στρατιωτική κρίση για να εκφοβίσει τις εταιρείες που εμπλέκονται ή θέλουν να εμπλακούν στην έρευνα και την εκμετάλλευση των υδρογονανθράκων που βρίσκονται στην κυπριακή ΑΟΖ.

Το τουρκικό τρυπάνι

Χωρίς την αλλαγή σκηνικού και στρατηγικής, η επιστροφή στις συνομιλίες είτε θα οδηγήσει σε δικές μας υποχωρήσεις για μια λύση στη βάση της οποίας η Τουρκία θα είναι αυτή που θα ελέγχει την Κύπρο, την ασφάλειά της και το φυσικό της αέριο μέσω της ομοσπονδίας. Ή θα πάμε σε νέο αδιέξοδο και σε χειρότερη κρίση από τις προηγούμενες. Το χείριστο, όμως, για τις ΗΠΑ είναι ότι, εάν η επεκτατική πολιτική της Τουρκίας δεν αλλάξει, και αν υπογραφεί η υπό συζήτηση ομοσπονδιακή λύση, η μεγάλη κρίση και σύγκρουση δεν θα είναι μεταξύ Τουρκίας - Κύπρου, αλλά μεταξύ της Τουρκίας και του Ισραήλ, εάν δεν παρέμβουν οι ΗΠΑ.

Όσο, δε, για μας, είναι πρόδηλο ότι, όσοι υποστηρίζουν τις πολεμικές αναμετρήσεις είναι εκτός τόπου και χρόνου. Όμως, και όσοι ποινικοποιούν σήμερα την απόκτηση αξιόπιστων ενόπλων δυνάμεων και συμμαχιών, ακόμη και την υποβολή αίτησης ένταξης στο ΝΑΤΟ, άθελά τους βοηθούν τον τουρκικό στόλο να βρίσκεται, λόγω ελλείψεως αποτροπής, στο οικόπεδο 3 και να στοχεύει στη «Σουπιά».

Με εμφανές γιατί, το επόμενο στάδιο να είναι το εξής: Αντί να κατεβάσει η ΕΝΙ τρυπάνι, να κατεβάσει η Τουρκία σε κάποιο σημείο πλησίον του οικοπέδου 3 ή στο 6, εκεί όπου θεωρεί ότι βρίσκεται η δική της υφαλοκρηπίδα ή τα δικαιώματα των Τουρκοκυπρίων. Ακόμη, βεβαίως, βρίσκεται μακριά από τις ακτές μας. Και αυτό είναι το νέο ζητούμενο αποτροπής. Ελπίζουμε ότι το πάθημα θα είναι δυνατό να γίνει μάθημα… Λέτε να είμαστε τόσο τυχεροί στην ατυχία μας;

ΓΙΑΝΝΟΣ ΧΑΡΑΛΑΜΠΙΔΗΣ
Δρ των Διεθνών Σχέσεων

sigmalive