Julius Evola, ο άνθρωπος , η Ιδέα

 Γράφει ο Κωνσταντίνος Μποβιάτσος,

Το 2024 συμπληρώνονται 50 χρόνια από τον θάνατο, το πέρασμα του βαρόνου σε μια άλλη ζωή. Μια ημερομηνία που δεν θα θυμάται κανείς, που θα περάσει απαρατήρητη, χωρίς προπόσεις, χωρίς πανηγυρισμούς, χωρίς απόηχους στον Τύπο και την παραμικρή απήχηση στον χώρο του πολιτισμού και φυσικά χωρίς κάποιο αφιέρωμα. Λογικό θα έλεγα αυτό αφού ανήκει και αυτός στους λεγόμενους «καταραμένους» διανοούμενους του 1900, αυτούς τους μεγάλους που τόλμησαν να βαδίσουν ενάντια στον ορθολογισμό και στον σύγχρονο κόσμο.

    Αλλά στην πραγματικότητα, ποιος θα πρέπει να θυμάται έναν συγγραφέα που είναι τόσο άβολος και τόσο απομονωμένος, τόσο δύσκολος στην επισήμανση και στην έννοια, ξένος σε όλες τις κλίκες, τις μαφίες και τις ακαδημίες που, σύμφωνα με την αρχαία παράδοση, σχηματίζουν τον «πολιτισμό»; Σίγουρα όχι οι λεγόμενοι σύγχρονοι διανοούμενοι, αυτοί οι τραγικοί και αδαείς που σκέφτονται σε αποστειρωμένα και ελεγχόμενα  περιβάλλοντα και για τους οποίους δεν υπάρχει κανένας Εvola που δεν εμφανίζεται σε κανένα τέτοιο περιβάλλον. Επίσης σίγουρα όχι οι ακαδημαϊκοί, αυτοί οι τεχνοκράτες μιας ολοένα και πιο κοντόφθαλμης ειδικότητας, μιας πομπώδης και άθλιας κάστας που απλά γαυγίζουν όταν τους διατάξουν οι αφέντες τους. Όχι και οι πολιτικοί, οι απολογητές των κομμουνιστών και του πατερούλη τους Στάλιν, που τον θεωρούν μεγάλο πολιτικό και εκσυγχρονιστή της ΕΣΣΔ και φυσικά  χωρίς καμιά καταδίκη για την ύπαρξη των γκουλάγκ και των εκατομμυρίων δολοφονιών. Και σίγουρα όχι η Δεξιά, αυτή η Δεξιά στην οποία ο Evola παρείχε μια ασύγκριτη υπεράσπιση ιδεών και των προτάσεων σε όλη του τη ζωή, αλλά που δεν έχει μάθει τίποτα, που δεν θέλει να μάθει τίποτα και που έχει κάνει τη σημαία της το τίποτα και την  καταστροφή.

    Γιατί η τραγωδία του έργου του Evola είναι ότι έπεσε σε ένα κωφό ανθρώπινο περιβάλλον, αναίσθητο στα υψηλότερα καθήκοντά του και τις ζωτικές του φιλοδοξίες. Ναρκωμένος ο λαός με το φιλελεύθερο και μαρξιστικό δηλητήριο, απλά ακολουθεί την πορεία της παρακμής που προστάζει η νεωτερικότητα και που καταστρέφει ότι ιερό και αγνό υπήρχε και δημιούργησε τον πολιτισμό: την Παράδοση! Ότι έγραψε, ανέλυσε και πολέμησε ο Evola, ιδιαίτερα την δεκαετία του 60, έμεινε κενό. Εκείνη η δεκαετία, με αποκορύφωμα την νέα Γαλλική Επανάσταση, τον περιβόητο Μάη του 68, όπου σήμανε και την αρχή του τέλους του πολιτισμού και της Ευρωπαϊκής κουλτούρας.

    Και επειδή η Παράδοση ήταν η σημαία του Evola, δεν πρέπει να την συγχέουμε με τις παραδόσεις, δηλαδή τις συνήθειες και τα έθιμα. Μας το εξηγεί ο ίδιος λέγοντας ότι: «Η παράδοση υποδεικνύει το σύνολο των γνώσεων ανώτερης τάξης σχετικά με το “Είναι” και τις εκδηλώσεις του στον κόσμο, όπως μας έχουν κληροδοτήσει οι προηγούμενες γενιές. Δεν έχει να κάνει με αυτό που δίνεται στο χώρο και στο χρόνο, αλλά με αυτό που είναι πάντα. Παραδέχεται ποικίλες μορφές - παραδόσεις - ενώ παραμένει ένα στην ουσία της. Δεν πρέπει να συγχέεται με την ενιαία θρησκευτική παράδοση, γιατί καλύπτει το σύνολο των ανθρώπινων δραστηριοτήτων -πολιτικών, οικονομικών, κοινωνικών κλπ». Μετά τον Joseph de Maistre και κυρίως τον René Guénon, ο Julius Evola κάνει λόγο για μια «αρχέγονη παράδοση» που ιστορικά, θα μας επέτρεπε να εξετάσουμε τη συγκεκριμένη προέλευση μιας ολόκληρης σειράς παραδόσεων. Αναφέρεται σε μια «υπερβόρεια παράδοση», που προέρχεται από το μακρινό βορρά, που βρίσκεται στην αρχή του τρέχοντος κύκλου των πολιτισμών, ιδιαίτερα των ινδοευρωπαϊκών πολιτισμών. Και το τονίζει: «Ένας πολιτισμός ή κοινωνία είναι παραδοσιακοί όταν διέπονται από αρχές που υπερβαίνουν ό,τι είναι απλώς ανθρώπινο και ατομικό, όταν όλες οι μορφές τους έρχονται από ψηλά και όταν ως σύνολο προσανατολίζεται προς αυτό που είναι πάνω». Επομένως, ο παραδοσιακός πολιτισμός στηρίζεται σε μεταφυσικά θεμέλια. Ο σύγχρονος κόσμος, για τον Evola, είναι αντίθετος με τον κόσμο της Παράδοσης που έχει ενσαρκωθεί σε όλους τους μεγάλους πολιτισμούς, Δύση και Ανατολή. Αυτοί είναι απαλλαγμένοι από την άγνοιά μας για οτιδήποτε είναι ανώτερο από τον άνθρωπο, από τη γενικευμένη μας αποκαθήλωση, από τον υλισμό και από τη σύγχυση των καστών και των φυλών.

    Ο Julius Evola  έχει είκοσι πέντε βιβλία στο ενεργητικό του, πολλά από τα οποία έχουν ανατυπωθεί και μερικά έχουν μεταφραστεί στα γερμανικά, γαλλικά και αγγλικά, στα ελληνικά τα τελευταία χρόνια, καθώς και πολλές εκδόσεις, μεταφράσεις, δοκίμια και άρθρα διάσπαρτα, όλα επικεντρωμένα στα προβλήματα που συζητούνται στα κύρια έργα του και κυρίως επίκαιρα αφού έβλεπε πάντα το μέλλον. Η προσπάθεια του Evola να προχωρήσει πέρα από τον ιδεαλισμό και να καταλήξει, ως τελικό συμπέρασμα, στη μαγική σκέψη -  όπως τα έργα του “Teoria dell’individuo assoluto”, 1927 (Θεωρία του απόλυτου ατόμου), “Fenomenologia dell’individuo assoluto”, 1930 (Φαινομενολογία του απόλυτου ατόμου) -   δεν ήταν ρεαλιστικό, αλλά άνοιξε μια φιλοσοφία "Τρίτου δρόμου" και τον τοποθετεί ως έναν από τους μεγαλύτερους Ιταλούς στοχαστές του εικοστού αιώνα μαζί με τον Croce και τον Gentile.

   Η μαγεία και η αλχημεία, που γελοιοποιούνταν και συνεχίζεται να γίνεται τότε όπως και τώρα λόγω των διάφορων τσαρλατάνων που ασχολούνται, έχουν μελετηθεί και παρουσιαστεί ως μονοπάτια εσωτερικής συνειδητοποίησης, όπως εξηγήθηκε αργότερα από την αναλυτική ψυχολογία  στο “Introduzione alla magia”, 1927-29 (Εισαγωγή στη Μαγεία) και στο “La tradizione ermetica”, 1931 (Η ερμητική παράδοση). Χθες οι ψεύτικες θρησκείες, οι αιρέσεις, τα ψευδοδόγματα σωτηρίας, ο αποκρυφισμός, ο σατανισμός ήταν αχαλίνωτοι. Σήμερα είναι το ίδιο. Ο Evola τους επέκρινε στο έργο του “Maschera e volto dello spiritualismo con­temporaneo” 1932 (Μάσκα και πρόσωπο του σύγχρονου πνευματισμού). Στο πιο σημαντικό ίσως έργο του, “Ri­volta contro il mondo moderno”,1934 (Εξέγερση ενάντια στον σύγχρονο κόσμο), που δικαίως ανήκει στη «λογοτεχνία της κρίσης», περιέγραψε τη γέννηση του μοντέρνου κόσμου σε αντίθεση με τον κόσμο της παράδοσης, αποκαλύπτοντας τις ρίζες του την παρακμή που τώρα έχουμε πλήρως και την βιώνουμε βίαια. Η μόδα του Αγίου Δισκοπότηρου, το γνωστό Graal, που μαινόταν για δύο δεκαετίες με απίθανα και κάπως παιδικά βιβλία, είχε προβλεφθεί πολύ πιο σοβαρά από τον Evola στο “Il mistero del Graal”, 1937 (Μυστήριο του Αγίου Δισκοπότηρου), το οποίο το παρουσιάζει ως αλληγορία και σύμβολο της αυτοκρατορικής οδού.

    Ο Ταντρισμός και το Ζεν, ο Βούδας και ο Λάο-Τσε έχουν γίνει πολύ δημοφιλείς με τη άφιξη της New Age την δεκαετία του 70 και υπάρχει εκείνα τα χρόνια  φυγή προς την Ανατολή πολλών νέων Δυτικών σε αναζήτηση της «φώτισης». Ο Evola είχε από δεκαετίες πριν αναλύσει στα “L’uomo come potenza”, 1926 (Ο άνθρωπος ως δύναμη), “La dottrina del risve­glio”,1943 (Το δόγμα της αφύπνισης) και το “Lo yoga della poten­za” ,1949 (Η Γιόγκα της Δύναμης). Μια σκληρή κριτική στην οικονομία, την «ανώνυμη χρηματοδότηση» και την πολιτική που κυριαρχείται από τις «ισχυρές δυνάμεις» βρίσκεται στο “Gli uomini e le rovine” 1953, ( Άνθρωποι και ερείπια), ενώ μια αναφορά σε αυτές τις ηθικές αξίες και την ανάγκη να κρατηθεί το άτομο ίσια μπροστά στους πειρασμούς της εξουσίας, στην ανάκτηση της αξιοπρέπειας και της σοβαρότητας στη δημόσια δράση γίνεται στο “Orientamenti”,1950, (Προσανατολισμοί) και επίσης στο ριζοσπαστικό “Cavalcare la tigre”, 1961 (Καβαλικεύοντας την τίγρη). Αν η «Δεξιά» πολιτική  το είχε λάβει υπόψη της αυτό το έργο, δεν θα είχε βυθιστεί σε τόσα σκάνδαλα και προδοσία των πάντων ιδιαίτερα στο βωμό των παγκοσμίων δυναστών μας, τόνιζε ο βαρόνος. Στο έργο “Il fascismo” 1964, προσδοκά έναν ιστορικό ρεβιζιονισμό ιδωμένο από τα δεξιά και στο “Metafisica del sesso”, 1958 (Μεταφυσική του σεξ), δίνει αξιοπρέπεια σε μια πτυχή της ζωής που σήμερα είναι διάχυτη, αντιφατική, ευτελισμένη και υποβαθμισμένη σε μια ανησυχητική παθολογία.

    Φυσικά ο Julius Evola έχει γράψει και πολλές εκατοντάδες  άρθρα και κρίσεις και αυτά είναι μερικά μόνο παραδείγματα για έναν αναγνώστη που ενδιαφέρεται για ορισμένες πιο άμεσες και ενδεχόμενες πτυχές της σκέψης του. Για να κατανοήσει κάποιος τον εικοστό αιώνα πρέπει να διαβάσει τον Evola λέγανε κάποτε. Και θα πρόσθετα ότι για να καταλάβει κανείς τον κόσμο του 21ου αιώνα με τις αντιφάσεις του, τις ανωμαλίες του, τον μηδενισμό του, την εκκοσμίκευση του, την απογοήτευση του, την εγκατάλειψη της κάθε βεβαιότητας, ακόμα και προσωπικής, ακόμα και σεξουαλικής, πρέπει να διαβάσει τον Evola. Παρά τις φιλοσοφικές δυσκολίες και τη σκληρότητά του, είναι ένας από τους λίγους, αν όχι ο μοναδικός, που παρέχει ενδείξεις για να μην κατακλύζει το “εγώ” σου, συμφιλιώνοντας μεταξύ των πολύ λίγων, τη μεταφυσική , τον διαλογισμό και τη δράση. Ο καθένας διαβάζοντάς τον, πρέπει να διαλέξει τον δικό του δρόμο, ή μάλλον, για την ακρίβεια, τον προσωπικό του δρόμο για να επιβιώσει ανάμεσα στα ερείπια...

   «Η χειραφέτηση του ατόμου συνίσταται στο να είσαι ελεύθερος όχι σε σχέση με ένα εξωτερικό παιχνίδι και γενικά με σεβασμό προς τους άλλους αλλά με σεβασμό στον εαυτό του.

Κάθε άνθρωπος που κυριαρχεί στον εαυτό του μπορεί πάντα να κάνει ισορροπημένη χρήση των πρακτικών που προσφέρει η προηγμένη τεχνολογική κοινωνία, μειώνοντας στο ελάχιστο την αντίστοιχη ισοπέδωση και την πνευματικά επιβλαβή προετοιμασία».