Ο «ΨΥΧΡΟΣΠΟΛΕΜΟΣ» ΤΟΥ 1987 - 1988 Η σύγκρουση με την κυβέρνηση του Ανδρέα Παπανδρέου

Οι διαπραγματεύσεις Τρίτση και οι αντιδράσεις της Ιεραρχίας

Οι διαπραγματεύσεις Τρίτση και οι αντιδράσεις της Ιεραρχίας

Επάνω: Το μεγάλο συλλαλητήριο στο Σύνταγμα που διοργάνωσε η Εκκλησία της Ελλάδος, το 1987 για τη μοναστηριακή περιουσία. Δεξιά: 1987: Από αριστερά ο μακαριστός Αρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος, τότε Μητροπολίτης Δημητριάδος, ο τότε Μητροπολίτης Αλεξανδρουπόλεως και νυν Θεσσαλονίκης κ. Ανθιμος και ο νυν Αρχιεπίσκοπος, τότε Μητροπολίτης Θηβών και Λεβαδείας κ. Ιερώνυμος παρουσιάζουν σε συνέντευξη Τύπου τις θέσεις της Εκκλησίας για τη μοναστηριακή περιουσία

Η τελευταία απόπειρα να ρυθμιστεί το θέμα της μοναστηριακής περιουσίας από την πλευρά της πολιτείας οδήγησε σε μια «ψυχροπολεμική» σύγκρουση ανάμεσα στην Εκκλησία και στην τότε κυβέρνηση του ΠαΣοΚ τη διετία 1987- 1988. Ηδη από τους πρώτους μήνες της δεύτερης τετραετίας του ΠαΣοΚ στην εξουσία, έπειτα από τη νίκη του στις εκλογές του Ιουνίου του 1985, κατατέθηκε νομοσχέδιο για τη ρύθμιση των θεμάτων της εκκλησιαστικής περιουσίας και ειδικότερα της μοναστηριακής από τον τότε υπουργό Παιδείας κ. Απόστολο Κακλαμάνη. Η Ιεραρχία αντέδρασε αποστέλλοντας, έπειτα από σχετική απόφαση της Διαρκούς Ιεράς Συνόδου, υπόμνημα στον πρωθυπουργό Ανδρέα Παπανδρέου , διαβλέποντας «κάτω από την μονομερήν αυτήν πράξιν, τον κίνδυνον προστριβών μεταξύ Εκκλησίας και πολιτείας». Η Εκκλησία μάλιστα έσπευσε να εκφράσει και τη βούλησή της για την έναρξη διαπραγματεύσεων προκειμένου «εις το πλαίσιο αμφοτεροβαρούς συμφωνίας, η Εκκλησία να μεταβιβάση εις το Κράτος την δασικήν και την αγροτολιβαδικήν μοναστηριακήν περιουσίαν, λαμβάνουσα όμως και ανταλλάγματα άλλης μορφής».

Τις διαπραγματεύσεις ανέλαβε από την πλευρά της κυβέρνησης ο νέος τότε υπουργός Παιδείας Αντώνης Τρίτσης και από την πλευρά της Εκκλησίας ο τότε Μητροπολίτης Αλεξανδρουπόλεως, νυν Θεσσαλονίκης, κ. Ανθιμος, ο τότε Μητροπολίτης Δημητριάδος και κατόπιν Αρχιεπίσκοπος μακαριστός Χριστόδουλος, ο Μητροπολίτης Τρίκκης κ. Αλέξιος και ο νυν Αρχιεπίσκοπος κ. Ιερώνυμος, τότε Μητροπολίτης Θηβών και Λεβαδείας. Οι συνομιλίες υπήρξαν αδιέξοδες, ο Τρίτσης όμως προχώρησε παρ΄ όλα αυτά στην κατάθεση νέου νομοσχεδίου στις αρχές του 1987, στο οποίο προβλεπόταν και η συμμετοχή του λαϊκού στοιχείου στις εσωτερικές διαδικασίες της Εκκλησίας. Η Ιεραρχία αντέδρασε σύσσωμη καταδικάζοντας τις κυβερνητικές προθέσεις, απείχε από τις εορταστικές εκδηλώσεις για την 25η Μαρτίου και διοργάνωσε την 1η Απριλίου ένα ογκώδες συλλαλητήριο στην πλατεία Συντάγματος με κεντρικούς ομιλητές τα μέλη της τετραμελούς επιτροπής, Μητροπολίτες Αλεξανδρουπόλεως και Δημητριάδος. Την επομένη, το νομοσχέδιο υπερψηφίστηκε από τους βουλευτές του ΠαΣοΚ, του ΚΚΕ και του ΚΚΕ Εσωτ., ενώ η ΝΔ αποχώρησε από την αίθουσα πριν από την ψηφοφορία. Ο Ν. 1700/1987 στην ουσία δεν εφαρμόστηκε ποτέ και ήδη από την επομένη ημέρα αναζητήθηκε συμβιβαστική λύση από τον Παπανδρέου και τον τότε Αρχιεπίσκοπο Σεραφείμ, οι οποίοι όλο αυτό το διάστημα είχαν παραμείνει εκουσίως αμέτοχοι στις δημόσιες διενέξεις. Στις 3 Νοεμβρίου υπογράφηκε προσχέδιο συμφωνίας ανάμεσα στον Πρωθυπουργό και στον Αρχιεπίσκοπο, πάνω στο οποίο βασίστηκε εν πολλοίς και η μετέπειτα σύμβαση παραχώρησης της μοναστηριακής περιουσίας, η οποία υπογράφηκε από τον τότε υπουργό Οικονομικών Γ. Πέτσο, τον Αρχιεπίσκοπο Σεραφείμ και τους Μητροπολίτες Αλεξανδρουπόλεως Ανθιμο και Κοζάνης Διονύσιο. Η σύμβαση αυτή υπήρξε η βάση του Ν. 1811/1988, στον οποίο ως σήμερα έχουν προσχωρήσει για τη ρύθμιση των περιουσιακών τους στοιχείων 149 μονές, χωρίς όμως αντίστοιχα να έχουν συσταθεί οι επιτροπές οι οποίες προβλέπονταν από τον νόμο για την καταγραφή και τον διαχωρισμό της περιουσίας της παραχωρηθείσας προς το κράτος και της προοριζομένης για τη ζωή και τη διαβίωση των μοναχών. Αξίζει να σημειωθεί ότι αν και ο Ν. 1700/1987 παραμένει επί της ουσίας ανενεργός, στις αρχές της δεκαετίας του 1990 στράφηκαν εναντίον του προσφεύγοντας στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων ορισμένες μονές, ανάμεσά τους και η Μονή Μεγάλου Σπηλαίου και του Οσίου Λουκά, οι οποίες πέτυχαν την κατ΄ αρχήν καταδίκη της Ελλάδος για παραβιάσεις της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου. 

tovima