Του Θανάση Κ.
Μερικές ακόμα σκέψεις περί «Έθνους», «Λαού», «Δημοκρατίας», γιατί θα τα βρίσκουμε συνέχεια μπροστά μας, τόσο από την προπαγάνδα των αριστερών όσο και από διάφορους φιλελέδες…
–Το έθνος έχει ιστορική υπόσταση…
–Το κράτος είναι μια πολιτική-γεωγραφική οντότητα, εντός της οποίας ασκείται κυριαρχία.
–Το πολίτευμα είναι μια πολιτική-θεσμική ρύθμιση, με την οποία διαμορφώνονται σχέσεις εξουσίας και άσκηση διοίκησης.
–Το δημοκρατικό πολίτευμα καθορίζει τον τρόπο εκπροσώπησης, ελέγχου της εξουσίας, λογοδοσίας των κυβερνώντων και ομαλής εναλλαγής τους.
* Πρώτη παρατήρηση: Ένα έθνος μπορεί να υπάρχει με οργανωμένη εθνική υπόσταση, αλλά μπορεί να υπάρχει και χωρίς να έχει κράτος. Και πριν αποκτήσει κράτος.
Οι Κούρδοι υπάρχουν ως Έθνος κι ας μην έχουν ακόμα κρατική οντότητα.
* Δεύτερη παρατήρηση: το κράτος αφορά τα όρια άσκησης κυριαρχίας, Δεν ορίζει το έθνος. Συνήθως το έθνος προϋπάρχει του κράτους και συνεχίζει να υπάρχει, ακόμα και όταν το κράτος (προσωρινά) καταλυθεί.
Το πολίτευμα μπορεί να αλλάζει, μέσα στο ίδιο κράτος. Χωρίς να επηρεάζει ούτε τα όρια εθνικής κυριαρχίας, ούτε την υπόσταση του έθνους.
Η σύγχρονη Ελλάδα γνώρισε πολλά πολιτεύματα. Χωρίς να αλλάξουν τα σύνορά της και χωρίς να αλλοιωθεί η εθνική της υπόσταση. Η ίδια Ελλάδα ήμασταν με το Σύνταγμα του 1952, και επί χούντας και με τα δύο συντάγματα της χούντας (1968 – βασιλευομένη δημοκρατία και 1973 – προεδρική δημοκρατία) και με το Σύνταγμα του 1975 – προεδρευομένη Δημοκρατία και με όλες τις συνταγματικές αναθεωρήσεις που μεσολάβησαν έκτοτε.
Ερώτηση: Ο «Λαός» που κολλάει – και πως χωράει – σε όλα αυτά;
Ο Λαός είναι πρώτα απ’ όλα, το νομικό υποκείμενο του δημοκρατικού πολιτεύματος. Εμφανίζεται με την περιβόητη εναρκτήρια φράση του Αμερικανικού Συντάγματος: We the people…
«Εν ονόματί» του Λαού ασκείται η κυριαρχία μέσα στο κράτος και νομιμοποιείται η εξουσία στο δημοκρατικό πολίτευμα.
Η «υπόσταση» του «λαού» είναι αλληλένδετη με τη δημοκρατία.
Η δημοκρατία στηρίζεται στη «λαϊκή κυριαρχία», η οποία με τη σειρά της είναι αδιανόητη χωρίς την ύπαρξη «λαού»…
Πριν αναδειχθούν δημοκρατικά πολιτεύματα οι αυτοκρατορίες κυβερνούσαν «πληθυσμούς» – ή έννοια «λαός», όπως την εννοούμε σήμερα ήταν «άγνωστη»…
* Τρίτη παρατήρηση: Στα εθνικά κράτη, ωστόσο, η έννοια «λαός» δεν έχει μόνο τη διάσταση του νομικού υποκειμένου της δημοκρατίας.
Σημαίνει και πολιτιστική ταυτότητα, δηλαδή έχει εθνική υπόσταση.
Είναι Ελληνικός λαός, Γαλλικός λαός κλπ.
Αλλά ακόμα και σε κράτη που δημιουργήθηκαν από πανσπερμία αποίκων (όπως οι ΗΠΑ, η Αυστραλία και ο Καναδάς), γίνεται συστηματικά προσπάθεια να αποκτήσουν οι ετερόκλητοι αρχικά πληθυσμοί ενιαία πολιτιστική ταυτότητα.
Τέλος υπάρχουν και χώρες με εθνικές μειονότητες. Εδώ γίνεται προσπάθεια να ισορροπήσουν ανάμεσα στα ιδιαίτερα πολιτιστικά χαρακτηριστικά τους (ethnic cultures) και στην ενιαία πολιτιστική ταυτότητα(national identity overlapping and encompassing ethic cultures).
Ακόμα και κράτη με μεγάλη ετερογένεια προέλευσης πληθυσμών καλλιεργούν κοινή εθνική ταυτότητα πέρα και πάνω από τις επί μέρους «εθνικ» κουλτούρες.
Η εθνική ταυτότητα ενοποιεί πολιτιστικά. Κι έτσι μπορούν να υπάρχουν από κάτω και να επιβιώνουν διαφορετικές «εθνικ» κουλτούρες.
Είναι η υπέρτατη πολιτιστική ταυτότητα.
Όχι απλώς «νομική σχέση» (όπως η «ιθαγένεια»…)
Όταν δείτε τι ρωτάνε τους υποψήφιους να πάρουν αμερικανική υποκοότητα (naturalization procedure), θα διαπιστώσετε ότι ψάχνουν την ψυχή και το υποσυνείδητό τους, όχι μόνο αν γνωρίζουν το πολίτευμα και τους νόμους.
Θέλουν να πειστούν ότι νιώθουν τις ΗΠΑ ως νέα Πατρίδα τους, κι όχι ως βολικό τόπο διαμονής-εργασίας.
Καλλιεργούν και εκεί – κυρίως εκεί – ενιαία εθνική ταυτότητα!
Συμπέρασμα: Παντού όπου λειτουργεί η δημοκρατία γίνεται προσπάθεια να εμπεδωθεί κοινή ταυτότητα, ώστε να έχει νόημα η λαϊκή κυριαρχία.
Όπου δεν τα καταφέρνουν υπάρχει υποφώσκων διχασμός που ενίοτε οδηγεί σε αποσχιστικά κινήματα. Όχι μόνο σε τριτοκοσμικές χώρες, αλλά και σε πολύ σύγχρονες αναπτυγμένες δημοκρατίες, όπως ο Καναδάς (Γαλλόφωνοι), αλλά και η Βρετανία (με το πρόβλημα της Σκωτίας) και το Βέλγιο (Φλαμανδοί-Βαλόνοι), όπως η Ισπανία όπου οι Καταλανοί ήδη κρατιούνται με το ζόρι μη φύγουν – και έπονται οι Βάσκοι…
Η δημοκρατία απαιτεί και ενίοτε κατασκευάζει ενιαία «ταυτότητα», δηλαδή ενιαία εθνική συνείδηση, ώστε να γίνει ο πληθυσμός «λαός» και να ασκήσει την κυριαρχία του.
Αλλιώς αναπτύσσονται δύο ή περισσότεροι «λαοί», που αναζητούν όλο και περισσότερο την απόσχισή τους, ώστε να δημιουργήσουν τη δική τους χωριστή κρατική οντότητα…
Ο «λαός» ως έννοια ξεκίνησε ως νομικό «υποκείμενο», απαραίτητο για τη ύπαρξη δημοκρατικού πολιτεύματος, αλλά ταυτίζεται όλο και περισσότερο με την ενιαία ταυτότητα, την εθνική υπόσταση του κράτους.
Χωρίς την οποίο δυσκολεύεται να σταθεί το δημοκρατικό πολίτευμα.
Ερώτηση: Είδαμε μια «πρωταρχική» έννοια – το «έθνος» – που δεν την ορίσαμε ακόμα. Και είδαμε μια «παράγωγη» έννοια που τείνει να ταυτιστεί μαζί της – το «λαό». Ποια είναι η σχέση ανάμεσά τους;
Το έθνος δεν είναι υποχρεωτικά κοινή ενθοφυλετικά ομάδα.
Είναι πολιτιστική ταυτότητα ιστορικά διαμορφωμένη.
Δεν παραπέμπει αναγκαστικά σε μυθικό «κοινό γεννήτορα».
Ο λατινογενής όρος που χρησιμοποιείται διεθνώς nation βγαίνει από το ρήμα nasco-nascerai που σημαίνει «γεννώ», και παραπέμπει πράγματι, στο μυθικό «κοινό γεννήτορα».
Αντίθετα η ελληνική λέξη «έθνος» βγαίνει από το «έθος», και παραπέμπει στα κοινά ήθη όπως διαμορφώθηκαν και εμπεδώθηκαν ιστορικά. Σε κοινή πολιτισμική ταυτότητα.
Στα ελληνικού τύπου έθνη μπορεί να υπάρχει και φυλετική συγγένεια. Που προκύπτει όμως, από κοινές επιμιξίες – όχι με ευθεία καταγωγή από κοινό γεννήτορα. Στο ελληνικό «έθνος» το πολιτιστικό στοιχείο είναι η βάση.
Αυτό το ξέρουμε από πάμπολλες μαρτυρίες (πώς εξέταζαν την υποψηφιότητα συμμετοχής μιας πόλης στους Ολυμπιακούς ή στα υπόλοιπα «κοινά»)
Το ξέρουμε ακόμα γιατί λαοί όπως οι Πέρσες, που είχαν στενή «φυλετική συγγένεια» με τους Έλληνες σύμφωνα με τη μυθολογία τους, θεωρούνται ωστόσο «βάρβαροι»!
Πράγματι, σύμφωνα με την αρχαία Ελληνική μυθολογία, ο «γεννήτορας» των Περσών ήταν ο Πέρσης, γιός του μυθικού ζεύγους Περσέα και Ανδρομέδας. Ο γιός αυτού ίδρυσε την δυναστεία των Αχαιμενιδών. Το περίεργο είναι ότι και οι αρχαίοι Πέρσες δέχονταν αυτή τη μυθολογική συγγένεια με τους Έλληνες!
Μέχρι και ο τελευταίος Σάχης της Περσίας (Ιράν) Παχλεβί, διακήρυσσε ότι ήταν γόνος των Αχαιμενιδών, άρα ελληνικής καταγωγής…
Εδώ βλέπουμε πως ο μυθολογικός «κοινός γεννήτορας» δεν συνεπάγεται κοινή εθνική ταυτότητα για το ελληνικού τύπου «έθνος».
Η ταυτότητα εδώ είναι κυρίως πολιτιστική.
Κι έτσι σε ένα έθνος «ελληνικού τύπου», όπως εμείς το καταλαβαίνουμε ιστορικά – μπορούν να συνυπάρχουν διαφορετικές (εθνοφυλετικές) ομάδες.
Αρκεί να διαμορφώθηκε η κοινή τους ταυτότητα ιστορικά.
Συνήθως μέσα από κοινούς αγώνες. Όπου η «σχέση αίματος» που ενώνει τα μέλη του Έθνους, δεν είναι αναγκαστικά σχέση φυλετικής συγγένειας (κοινής καταγωγής), αλλά σχέση συμπολεμιστή σε κοινούς αγώνες!
Έτσι αγωνιστές που μίλαγαν διαφορετικές γλώσσες ξεσηκώθηκαν και ενώθηκαν για την Εθνεγερσία της Πατρίδας το 1821.
–Ο Μάρκος Μπότσαρης πολέμησε και πέθανε για την Ελευθερίας της κοινής πατρίδας, της Ελλάδας, όχι της… Αλβανίας (που δεν υπήρχε τότε ούτε ως κατασκευασμένη έννοια κρατικής υπόστασης). Ήταν «αρβανίτης» γιατί μίλαγε αρβανίτικα ως μητρική γλώσσα. Αλλά ένιωθε Έλληνες, έζησε ως Έλληνας και πέθανε ως Έλληνας, για το Γένος.
–Το ίδιο και ο Κωνσταντίνος Χρήστου, ο καπετάν Κώττας 80 χρόνια αργότερα, το 1905. Ήταν σλαβόφωνος, υπήρξε αρχικά μέλος της υπό βουλγαρικό έλεγχο ΕΕΜΟ (VMRO), αλλά πολέμησε για την Ελληνική Μακεδονία, ενάντια και στους Τούρκους κυρίαρχους τότε, αλλά και στους βούλγαρους Κομιταζήδες που διείσδυαν από παντού. Συνελήφθη και εκτελέστηκε τελικά από τους Τούρκους στην Ελληνική πόλη (τότε) Μοναστήρι. Μπροστά στην αγχόνη και πριν τον κρεμάσουν φώναξε: Ζήτω η Ελλάδα!
Αλλά το φώναξε στην τοπική σλαβική διάλεκτο: Ντα Ζίβι Γκάρτσια!
Γιατί Ελληνικά δεν ήξερε…
Τι ήταν αυτό που έκανε ανθρώπους τόσο διαφορετικούς, με διαφορετικά γλωσσικά ιδιώματα, να έχουν κοινή εθνική συνείδηση, και μάλιστα τόσο βαθιά ριζωμένη μέσα τους ώστε να πολεμάνε και να πεθαίνουν για την Ελλάδα (που και τότε – όπως και τώρα – μόνο του πλήγωνε
Κοινή πολιτιστική ταυτότητα! Αίσθηση και δίψα Ελευθερίας που την ταύτιζαν με την ελληνική πολιτιστικής παράδοση. Ταύτιση με τον τόπο τους και με τους δικούς τους ανθρώπους, που τους θεωρούσαν Έλληνες. Ακόμα κι όταν είχαν χάσει – ή ξεχάσει – την Ελληνική γλώσσα. (και η Ορθόδοξη Εκκλησία, ασφαλώς, που αυτό το φρόντιζε και το καλλιεργούσε συστηματικά, παρ’ όλες τις άλλες αδυναμίες της. Ή και τις «αμαρτίες» της ακόμα…)
Όμως, και άλλοι λαοί έχουν αντίστοιχες διαδρομές συγκρότησης της σύγχρονης εθνικής του συνείδησης:
–Οι Γάλλοι γεννιούνται ως έθνος μέσα από τους πολέμους τους κατά των Βρετανών εισβολέων στη διάρκεια του 100ετούς πολέμου (1337-1453). Με κορυφαία μορφή εθνικής ηρωίδας την Ιωάννα της Λωρραίνης. Και με ανεπίσημο εθνικό σύμβολο το Σταυρό της Λωρραίνης.
–Οι Γερμανοί συγκροτούνται ιστορικά ως έθνος με κοινή συνείδηση (παρά την κατάτμησή τους σε διαφορετικά κρατίδια, με διαφορετικές θρησκευτικές πεποιθήσεις – καθολικοί και προτεστάντες) μέσα από τις τραυματικές εμπειρίες τους από τις αλλεπάλληλες Γαλλικές εισβολές.
–Το ίδιο και η Ιταλία: συγκροτείται σε ενιαίο κράτος, γύρω στο 1870, όταν χωριστά ιταλικά κρατίδια, ταλαιπωρημένα από τις αλλεπάλληλες εισβολές Αυστριακών και Ισπανών, συνασπίζονται για να τους απωθήσουν.
–Το ίδιο και η Ισπανία, συγκροτείται ως σύγχρονο έθνος, για πρώτη φορά στις αρχές της δεύτερης χιλιετίας προκειμένου να διώξει τους Άραβες Μαυριτανούς, μουσουλμάνους δυνάστες (Reconquista). Και σε δεύτερη φάση με την αντίστασή της κατά της Ναπολεόντειας κατάκτησης στις αρχές του 19ου αιώνα.
–Το ίδιο και οι Πολωνοί, οι Ούγγροι, οι Ρουμάνοι, οι Βούλγαροι και οι Σέρβοι…
Συμπέρασμα: Κοινές ιστορικές εμπειρίες και κοινοί αγώνες διαμορφώνουν κοινά ήθη και αίσθηση κοινής ταυτότητας, κυρίως μέσα από συγκρούσεις με κοινούς εχθρούς.
Τα σύγχρονα έθνη έτσι δημιουργήθηκαν.
Κι αυτή την ιστορική εμπειρία δεν μπορεί τίποτε να την ξεριζώσει.
Ανεξάρτητα από τις διαφορετικούς δρόμους και τις διαφορετικές εμπειρίες που διαμόρφωσαν διάφορες εθνικές ομάδες στην Ευρώπη (και πιο πέρα πλέον), Πατρίδα και Δημοκρατία είναι σήμερα αξεχώριστες!
Ασφαλώς μπορεί να υπάρξει Πατρίδα χωρίς Δημοκρατία.
Όπως μπορεί να υπάρξει και… κατειλημμένη πατρίδα…
Αλλά Ελεύθερη Πατρίδα δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς… Πατρίδα.
Δηλαδή Δημοκρατία χωρίς Πατρίδα είναι αδιανόητη.
Αυτό δεν καταλαβαίνουν και οι αριστεροί, αλλά και οι φιλελέδες.
* Οι μαρξιστές θεωρούν κατά κανόνα τα έθνη ως «πολιτικά κατασκευάσματα άνωθεν». Πιστεύουν ότι τα έθνη δημιουργήθηκαν από τα (εθνικά) κράτη.
–Και δεν μπορούν να εξηγήσουν πως τα περισσότερα έθνη προέκυψαν πριν δημιουργηθούν εθνικά κράτη (όπως έγινε με την Ελλάδα, την Ιταλία, τη Γερμανία κλπ.)
–Όπως δεν μπορούν να εξηγήσουν γιατί όπου πήγε να εμπεδωθεί από τα πάνω «εθνική ταυτότητα» σε ετερογενείς πληθυσμούς, όπως συνέβη στην Σοβιετική Ένωση, στη Γιουγκοσλαβία και στην Τσεχοσλοβακία, τελικά η άνωθεν επιβεβλημένη «εθνογένεση» κατέρρευσε παντού!
(Όπως αναπόφευκτα θα συμβεί και στα Σκόπια, εξ άλλου…)
* Αλλά και οι φιλελέδες δεν καταλαβαίνουν, πως τα εθνικά κράτη υπήρξαν οι «μήτρες» όπου γεννήθηκαν οι δημοκρατίες.
–Ότι τα μεγάλα δημοκρατικά κινήματα στην Ευρώπη (1830, 1848) ήταν εθνικά και δημοκρατικά ταυτόχρονα!
–Ότι ακόμα και στις μέρες μας, όταν κατέρρευσαν τα ολοκληρωτικά καθεστώτα του υπαρκτού σοσιαλισμού, στη θέση τους δημιουργήθηκαν χωριστά εθνικά κράτη, για να μπορέσουν να μετεξελιχθούν δημοκρατικά οι κοινωνίες τους.
Γιατί χωρίς Πατρίδα δεν υπάρχει Δημοκρατία.
* Δεν μπορούν να καταλάβουν, ούτε οι μαρξιστές ούτε οι φιλελέδες, ότι σήμερα οι σύγχρονες δημοκρατίες θέλουν να συνεργαστούν, θέλουν να συγκλίνουν, αλλά δεν θέλουν δύο πράγματα:
–ούτε να σαρωθούν από κύματα λαθρομεταναστών, που μπαίνουν ανεξέλεγκτα ως «άοπλοι εισβολείς»,
–ούτε να περιθωριοποιηθούν από ανεξέλεγκτες υπερεθνικές γραφειοκρατίες.
Και οι δύο αυτές απειλές καταλύουν τη νομιμοποιητική βάση της δημοκρατίας τους και την εθνική ταυτότητα των κοινωνιών τους.
Όπου η εξουσία υπάρχει και ασκείται στο όνομα του Λαού και του Έθνους!
Του Λαού ως νομικού υποκειμένου.
Και το Έθνους ως Ιστορικού υποκειμένου.
Κι αν αφαιρέσει κάποιος τη νομιμοποίηση και την ιστορικότητα των σύγχρονων κοινωνιών, τότε έχουμε πια αλλοτριωμένους «πληθυσμούς»!
Δεν έχουμε «λαούς»!
Κι έχουμε πια γεωγραφικούς «χώρους». Δεν έχουμε «χώρες».
Δηλαδή, επιστροφή στο Μεσαίωνα!
Αυτό οι σύγχρονες δημοκρατίες δεν θα το επιτρέψουν.
Ούτε στους μαρξιστές ούτε στους φιλελέδες.
Κι αν κάποιοι το εκλαμβάνουν αυτό ως «στροφή στα Δεξιά», ας είναι;
Και λοιπόν;
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου